Trung Quốc và tham vọng xây dựng siêu máy tính đầu tiên ngoài không gian

Trong một động thái mang tính bước ngoặt, Trung Quốc đã chính thức bắt đầu quá trình lắp ráp siêu máy tính đầu tiên trong quỹ đạo Trái Đất. Đây không chỉ là một thành tựu kỹ thuật, mà còn là một tuyên bố chiến lược về vị thế công nghệ của quốc gia này trong kỷ nguyên hậu-silicon, nơi điện toán không còn bị giới hạn bởi trọng lực hay hạ tầng mặt đất.

Dự án, có tên gọi Three-Body Computing Constellation, được khởi động bằng việc phóng 12 vệ tinh AI đầu tiên vào giữa tháng 5/2025. Mỗi vệ tinh không đơn thuần là một thiết bị thu thập dữ liệu, mà là một đơn vị tính toán độc lập, được trang bị bộ xử lý AI có khả năng xử lý hàng tỷ tham số, cùng hệ thống truyền thông laser tốc độ cao. Khi kết nối với nhau, chúng tạo thành một mạng lưới điện toán phân tán, hoạt động như một siêu máy tính phi tập trung trên quỹ đạo.

Ảnh: The Verge

Điều khiến dự án này trở nên đặc biệt không chỉ nằm ở công suất tính toán – vốn đã đạt tới 5 peta operations per second (POPS) ngay trong giai đoạn đầu mà còn ở triết lý thiết kế: xử lý dữ liệu tại chỗ, ngay trong không gian. Thay vì truyền toàn bộ dữ liệu vệ tinh về Trái Đất để xử lý, hệ thống này cho phép xử lý trực tiếp trên quỹ đạo, chỉ gửi về kết quả cuối cùng. Điều này không chỉ giảm độ trễ và tiết kiệm băng thông, mà còn mở ra khả năng phản ứng thời gian thực trong các nhiệm vụ như giám sát khí hậu, theo dõi thiên tai, hoặc thậm chí điều phối vệ tinh và tàu vũ trụ tự động.

Lựa chọn không gian làm nơi đặt siêu máy tính không phải là một quyết định ngẫu nhiên. Trong bối cảnh các trung tâm dữ liệu trên Trái Đất đang tiêu thụ lượng điện khổng lồ và đối mặt với thách thức làm mát, không gian – với nhiệt độ thấp và nguồn năng lượng mặt trời dồi dào trở thành một môi trường lý tưởng. Việc tản nhiệt vào chân không vũ trụ hiệu quả hơn nhiều so với các hệ thống làm mát bằng nước hoặc khí trên mặt đất.

Tuy nhiên, tham vọng này không chỉ là một bài toán kỹ thuật. Nó còn là một bước đi chiến lược trong cuộc đua công nghệ toàn cầu. Khi các quốc gia phương Tây vẫn đang tranh luận về đạo đức AI và hạ tầng điện toán xanh, Trung Quốc đã chọn cách vượt lên bằng cách tái định nghĩa chính khái niệm “trung tâm dữ liệu”. Việc xây dựng một siêu máy tính ngoài không gian không chỉ giúp họ giảm phụ thuộc vào hạ tầng mặt đất, mà còn tạo ra một nền tảng độc lập, khó bị gián đoạn bởi các yếu tố địa chính trị.

Tất nhiên, vẫn còn nhiều câu hỏi chưa có lời giải: làm sao để bảo trì một hệ thống tính toán ngoài không gian? Làm thế nào để đảm bảo an ninh mạng trong môi trường không có biên giới vật lý? Và liệu mô hình này có thể mở rộng quy mô thương mại trong tương lai gần?

Dù vậy, không thể phủ nhận rằng Trung Quốc đang mở ra một chương mới cho ngành điện toán hiệu năng cao. Nếu thành công, họ sẽ không chỉ sở hữu siêu máy tính mạnh nhất thế giới mà còn là siêu máy tính đầu tiên không thuộc về bất kỳ lục địa nào.