Vấn nạn gian lận tôm ở vùng Vịnh Mỹ: Ngư dân địa phương chịu thiệt, niềm tin người tiêu dùng bị bào mòn

Tôm vùng Vịnh – biểu tượng của ẩm thực miền Nam nước Mỹ – từ lâu đã được người dân tin tưởng vì hương vị đậm đà, quy trình đánh bắt truyền thống và ý nghĩa văn hóa sâu sắc. Tuy nhiên, một cuộc điều tra mới đây cho thấy phần lớn số tôm được phục vụ tại các nhà hàng và lễ hội ở khu vực này thực chất không hề được đánh bắt từ Vịnh Mexico như được quảng bá, mà là tôm nhập khẩu giá rẻ từ nước ngoài.

Ảnh: The New York Times

Đây không chỉ là một cú sốc với người tiêu dùng mà còn là một đòn giáng mạnh vào sinh kế của ngư dân vùng Vịnh – những người đang ngày càng bị loại khỏi chuỗi cung ứng thực phẩm do sức ép cạnh tranh không lành mạnh.

Theo báo cáo của The New York Times, nhiều nhà hàng, nhà cung cấp hải sản và thậm chí cả các lễ hội lớn tại Louisiana và Mississippi đang sử dụng tôm nhập khẩu từ Ấn Độ, Indonesia hoặc Ecuador – những quốc gia có chi phí sản xuất thấp – nhưng lại gắn mác là “Gulf shrimp” (tôm vùng Vịnh). Trong khi đó, giá tôm nội địa thường cao hơn do chi phí lao động, bảo quản và quy trình đánh bắt truyền thống.

Một số nhà cung cấp thậm chí thừa nhận rằng họ không thể đảm bảo nguồn gốc chính xác của tôm sau khi đã đông lạnh hoặc qua nhiều trung gian. Điều này khiến người tiêu dùng – vốn tin rằng mình đang ủng hộ sản phẩm địa phương – thực chất đang góp phần làm giàu cho các chuỗi cung ứng nước ngoài không minh bạch.

Ngư dân như anh Wayne Lee – người đã đánh bắt tôm suốt hơn ba thập kỷ tại Biloxi, Mississippi – cho biết anh cảm thấy bị phản bội. “Chúng tôi đang đánh bắt đúng mùa, tuân thủ quy định về môi trường và chất lượng, nhưng lại không bán được hàng vì các nhà hàng chuộng tôm nhập khẩu giá rẻ,” Lee chia sẻ.

Tôm nhập khẩu thường rẻ hơn tôm vùng Vịnh từ 30 đến 50%, khiến nhiều nhà hàng, vì lợi nhuận, sẵn sàng lựa chọn phương án không trung thực. Ngư dân cho biết họ từng hy vọng vào các lễ hội địa phương như nơi tiêu thụ sản phẩm chính thống, nhưng giờ đây những sự kiện này cũng bị ảnh hưởng bởi hành vi gian lận.

Một số chuyên gia cảnh báo rằng tôm nhập khẩu không chỉ tạo áp lực kinh tế mà còn tiềm ẩn nguy cơ về an toàn thực phẩm. Một phần lớn trong số tôm nhập khẩu được nuôi công nghiệp trong điều kiện vệ sinh kém, sử dụng kháng sinh cấm và không được kiểm soát chặt chẽ như ở Mỹ.

Ngoài ra, việc tiêu thụ tôm nhập khẩu cũng gián tiếp thúc đẩy các phương thức nuôi trồng phá rừng ngập mặn và ô nhiễm nguồn nước ở các quốc gia sản xuất, góp phần vào biến đổi khí hậu toàn cầu – một nghịch lý khi người tiêu dùng nghĩ rằng mình đang chọn “thực phẩm xanh” và “bền vững.”

Không chỉ ngư dân chịu thiệt, người tiêu dùng cũng đang phải trả giá cho một sản phẩm không đúng với mô tả. Theo một cuộc khảo sát độc lập, hơn 70% người dân tại Louisiana tin rằng tôm được phục vụ tại các nhà hàng địa phương là tôm vùng Vịnh, trong khi chỉ khoảng 25% thực sự là như vậy.

Bà Karen Henry, một cư dân New Orleans, bức xúc: “Tôi sẵn sàng trả thêm tiền để ủng hộ nông dân và ngư dân Mỹ, nhưng giờ tôi không còn biết mình có đang bị lừa hay không.”

Một trong những điểm yếu trong chuỗi cung ứng hiện nay là sự thiếu minh bạch về dán nhãn và truy xuất nguồn gốc. Luật liên bang Mỹ hiện chưa bắt buộc các nhà hàng phải ghi rõ nguồn gốc hải sản trong thực đơn. Các chuyên gia đề xuất rằng, giống như các sản phẩm hữu cơ, cần có nhãn “tôm vùng Vịnh chính hiệu” được kiểm chứng độc lập và hiển thị rõ ràng trên thực đơn hoặc bao bì.

Một số tổ chức như Gulf Seafood Foundation đã kêu gọi chính phủ và các bang tăng cường kiểm tra và đưa ra các hình phạt nghiêm khắc hơn đối với hành vi gian lận nhãn mác. Tuy nhiên, để thay đổi thực sự, cần có sự đồng lòng từ cả nhà cung cấp, cơ quan quản lý và người tiêu dùng.

Câu chuyện về “tôm vùng Vịnh giả” là minh chứng rõ ràng cho mặt trái của nền kinh tế toàn cầu hóa khi thiếu kiểm soát. Trong khi các doanh nghiệp tìm kiếm lợi nhuận nhanh chóng, thì chính những giá trị địa phương, người lao động chân chính và niềm tin của người tiêu dùng đang bị đánh đổi.

Giữ gìn ngành đánh bắt truyền thống của vùng Vịnh không chỉ là bảo vệ một nguồn thực phẩm, mà còn là bảo tồn một phần bản sắc văn hóa và môi trường sống. Khi đặt đĩa tôm lên bàn, đã đến lúc chúng ta nên tự hỏi: nguồn gốc của món ăn này thực sự là từ đâu?