Xoài Alphonso – mùa vị ngọt ký ức của người Ấn trên khắp thế giới

Mỗi năm, từ cuối tháng 3 đến đầu tháng 6, vùng Konkan ven biển phía tây Ấn Độ (Ratnagiri, Devgad, Sindhudurg) bước vào mùa thu hoạch xoài Alphonso – “vua của các loại xoài”. Ở những chợ quê ven biển, hương thơm đặc trưng lan khắp ngõ phố; còn tại Washington DC, New York hay London, cộng đồng kiều dân Ấn chen nhau đặt trước từng thùng “Hapus” vừa hạ cánh sau chuyến bay dài 13000 km.

Ảnh: Internet 

Hương vị gắn với ký ức di cư

Với nhiều gia đình Ấn Độ xa xứ, mỗi quả Alphonso là một “tấm vé thời gian” đưa họ trở lại mùa hè tuổi thơ. Tại Mỹ, các nhà phân phối nhỏ như Jay Prakash Gola lập nhóm WhatsApp “DC Indian Mangoes” để báo khách khi chuyến hàng được Hải quan và FDA thông quan. Mỗi tuần họ lái xe tải tới sân bay Dulles ba lần, cố bán hết trong vòng 48 giờ trước khi trái chín rục – một “quả bom hẹn giờ” vừa thơm vừa mong manh. Một thùng 4 kg Alphonso được bán tới 50 USD, gấp năm lần giá xoài Mexico song vẫn “cháy” vì nỗi nhớ quê hương của cộng đồng Ấn Độ. 

Thị trường 2025: sản lượng sụt, giá tăng

Mùa vụ 2025 ghi nhận sản lượng Alphonso thấp hơn mọi năm vì thời tiết thất thường ở Konkan, kéo giá bán lẻ nội địa lên 800–1500 rupee (9–18 USD) một chục, cao gần gấp đôi năm trước. Báo cáo mùa vụ của ABC Fruits cho biết giai đoạn thu hoạch năm nay co lại chỉ từ giữa tháng 4 tới giữa tháng 6, dễ gây nghẽn khâu logistics và chế biến nếu doanh nghiệp không chuẩn bị tốt. 

Xuất khẩu: cơ hội lớn nhưng rủi ro cao

Từ khi lệnh cấm 18 năm với xoài Ấn ở Mỹ được dỡ bỏ (2006), mỗi niên vụ nước này nhập hơn 1 000 tấn Alphonso; song trái xoài Ấn vẫn chiếm dưới 1 % thị phần do chi phí cao và quy định ngặt nghèo  . Tháng 5 vừa qua, Hải quan Mỹ từ chối 15 lô xoài Ấn vì sai sót giấy phép PPQ 203, buộc thiêu hủy lô hàng gần 500000 USD và khiến nhiều doanh nghiệp thiệt hại nặng.

Bên cạnh quy trình khử trùng chiếu xạ bắt buộc, nông dân Konkan còn phải bảo vệ uy tín “Ratnagiri/Devgad Alphonso” – sản phẩm đã được cấp chỉ dẫn địa lý (GI) từ 2018, nhằm ngăn xoài giả mạo làm tổn hại thương hiệu địa phương. 

Giá trị văn hóa – kinh tế khó thay thế

Tại quê nhà, Alphonso góp phần tạo doanh thu du lịch nông nghiệp: hàng ngàn du khách nội địa đổ về Ratnagiri trải nghiệm “tour vườn xoài” và mua đặc sản mang đi. Ở nước ngoài, trái xoài vàng óng trở thành quà biếu cao cấp dịp hè của người Ấn, kết nối thế hệ sinh ra ở hải ngoại với “hương đất” quê cha. Không chỉ là mặt hàng nông sản, Alphonso hiện đóng vai trò “đại sứ mềm” trong ngoại giao văn hóa Ấn Độ.

Mùa xoài Alphonso 2025 vừa nồng nàn hương vị, vừa phức tạp hơn bao giờ hết: biến đổi khí hậu làm mùa vụ ngắn lại, chuỗi cung ứng toàn cầu đẩy giá tăng, trong khi nỗi nhớ quê hương của cộng đồng di cư vẫn giữ sức mua mạnh. Để gìn giữ “chúa tể mùa hè” này, ngành nông nghiệp Ấn Độ cần song hành ba trụ cột: nâng cao tiêu chuẩn sau thu hoạch, bảo vệ chỉ dẫn địa lý và củng cố kênh phân phối xuất khẩu. Chỉ khi đó, hương Alphonso mới tiếp tục lan tỏa – từ bờ biển Konkan đến bàn ăn của mọi kiều dân Ấn trên thế giới.