Tài liệu mới của Vatican đưa ra hướng dẫn về AI: Từ chiến tranh đến chăm sóc sức khỏe

Một tài liệu mới của Vatican được công bố vào thứ Ba đưa ra những hướng dẫn đạo đức rộng rãi về việc áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong các lĩnh vực từ chiến tranh đến chăm sóc sức khỏe, với thông điệp cơ bản rằng công nghệ đang phát triển này cần phải được sử dụng như một công cụ bổ sung cho trí tuệ con người, thay vì thay thế nó.

Ảnh: GLG Media

Đức Giáo hoàng Francis đã đưa ra nhiều cảnh báo về những rủi ro liên quan đến công nghệ AI, và tài liệu mới này từ các văn phòng giáo lý và văn hóa của Vatican mở rộng thêm những gì Đức Giáo hoàng đã nói. Tài liệu này được công bố trong bối cảnh một chatbot AI mới của công ty công nghệ Trung Quốc DeepSeek đã gia tăng sự cạnh tranh trong cuộc đua công nghệ AI, thu hẹp khoảng cách với các công ty AI sinh tạo hàng đầu của Mỹ với chi phí thấp hơn rất nhiều.

Tài liệu này nhấn mạnh rằng trách nhiệm của con người cần phải tăng lên tỷ lệ thuận với công nghệ mới, và tác động của việc sử dụng AI trong các lĩnh vực khác nhau “có thể không phải lúc nào cũng có thể dự đoán được ngay từ khi bắt đầu”.

“AI chỉ nên được sử dụng như một công cụ để bổ sung trí tuệ con người, chứ không phải để thay thế sự phong phú của nó”, tài liệu kết luận.

AI và chiến tranh: Tài liệu cảnh báo rằng AI có tiềm năng làm gia tăng các công cụ chiến tranh “vượt quá tầm kiểm soát của con người”, có thể kích động “một cuộc đua vũ khí mất ổn định”. Các hệ thống vũ khí có thể xác định và tấn công mục tiêu mà không cần sự can thiệp của con người, loại bỏ “khả năng đặc biệt của con người trong việc phán đoán đạo đức và ra quyết định có đạo đức”, tài liệu nêu rõ.

“Không có máy móc nào được phép quyết định lấy đi mạng sống của một con người”, tài liệu cảnh báo.

AI và mối quan hệ con người: Tài liệu cảnh báo rằng AI không thể thay thế “mối quan hệ con người chân thật”, và nhấn mạnh sự thiếu hụt sự đồng cảm của AI như một nguy cơ khi gán nhân cách hóa AI trong các lĩnh vực như phát triển trẻ em hay các mối quan hệ cá nhân.

“Trong khi con người được tạo ra để trải nghiệm các mối quan hệ chân thật, AI chỉ có thể mô phỏng chúng”,tài liệu nói.

AI và tìm kiếm ý nghĩa: Tài liệu nêu lên nguy cơ “khi xã hội dần dần xa rời kết nối với điều vượt lên trên, một số người có thể bị cám dỗ tìm kiếm ý nghĩa và sự thỏa mãn trong AI – những khát vọng chỉ có thể được thỏa mãn thực sự trong sự hiệp thông với Thiên Chúa”.

“Việc thay thế Thiên Chúa bằng một sản phẩm của con người là tội thờ thần tượng, điều mà Kinh Thánh rõ ràng cảnh báo”, tài liệu viết.

AI và quyền riêng tư/giám sát: Những tiến bộ trong việc xử lý dữ liệu bằng AI đã làm cho quyền riêng tư dữ liệu “càng trở nên cấp thiết như một biện pháp bảo vệ phẩm giá và bản chất quan hệ của các cá nhân”, tài liệu nói.

“Nguy cơ giám sát quá mức cần được theo dõi bởi các cơ quan điều hành thích hợp để đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm công”, tài liệu nhấn mạnh.

Ảnh: GLG Media

AI và môi trường: Tài liệu này nhấn mạnh rằng mặc dù AI có thể giúp chống lại biến đổi khí hậu thông qua các mô hình dự báo các sự kiện cực đoan, hỗ trợ quản lý tình huống khẩn cấp và thúc đẩy phát triển bền vững, nhưng nó cũng mang lại những rủi ro bị che khuất bởi việc sử dụng các thuật ngữ như “đám mây” khiến việc lưu trữ dữ liệu “tách rời khỏi thế giới vật lý”.

“Điều quan trọng là phải nhận thức rằng hoạt động của nó yêu cầu lượng năng lượng và nước rất lớn, góp phần đáng kể vào lượng phát thải CO2”, tài liệu nhấn mạnh.

AI và giáo dục: Tài liệu cho biết AI nên giúp thúc đẩy tư duy phản biện, chứ không chỉ dạy “trẻ em cách tích lũy thông tin và tạo ra các phản hồi nhanh chóng”. Giáo dục không chỉ là “điền đầy đầu óc với các ý tưởng”,mà “là việc dám đối mặt với những căng thẳng giữa trí óc, trái tim và đôi bàn tay”, tài liệu cho biết.

“Các trường học, đại học và các hội khoa học được thách thức để giúp học sinh và chuyên gia nắm bắt các khía cạnh xã hội và đạo đức của sự phát triển và sử dụng công nghệ”, tài liệu viết.

AI và chăm sóc sức khỏe: Mặc dù ghi nhận tiềm năng của AI trong việc cải thiện chăm sóc y tế, chẳng hạn như trong việc chẩn đoán bệnh, tài liệu cho biết điều quan trọng là AI phải được sử dụng để nâng cao và không “thay thế mối quan hệ giữa bệnh nhân và các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe”.

“Quyết định về điều trị cho bệnh nhân và trọng trách mà nó đòi hỏi luôn phải do con người thực hiện và không bao giờ được giao cho AI”, tài liệu khẳng định.

AI và thông tin sai lệch/deepfakes: AI có nguy cơ “tạo ra nội dung bị thao túng và thông tin sai lệch, dễ dàng làm người ta hiểu lầm do sự giống nhau với sự thật”, tài liệu nói.

“Việc chống lại các thông tin sai lệch do AI tạo ra không chỉ là công việc của các chuyên gia trong ngành – nó đòi hỏi sự nỗ lực của tất cả những người có thiện chí”, tài liệu viết, kêu gọi mọi người kiểm tra “sự thật của những gì họ phát tán”.