Trong nuôi dạy trẻ, việc kỷ luật là điều không thể thiếu, nhưng hình thức kỷ luật phù hợp lại là vấn đề cần được xem xét kỹ càng. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng đánh mắng có thể dẫn đến những vấn đề nghiêm trọng về hành vi và sức khỏe tâm thần của trẻ. Vậy làm thế nào để kỷ luật trẻ một cách hiệu quả mà không phải sử dụng hình thức đánh mắng? Dưới đây là những phương pháp thay thế giúp cha mẹ nuôi dạy con cái một cách tích cực hơn.
Ảnh: Pexels
Duy trì thái độ tích cực
Đánh mắng có thể gây ra nhiều vấn đề, như:
Ngoài ra, có nhiều người cho rằng đánh mắng không hiệu quả. Hãy sử dụng sự khích lệ tích cực khi con bạn làm điều tốt. Khi trẻ làm điều tốt, hãy khen ngợi và ghi nhận hành động của chúng. Sự khích lệ giúp trẻ cảm thấy mình được công nhận và sẽ tiếp tục tìm kiếm sự phê duyệt từ người lớn.
Thay đổi môi trường
Môi trường xung quanh có ảnh hưởng lớn đến hành vi của trẻ. Nếu trẻ đang gặp rắc rối với một món đồ chơi, bạn có thể lấy món đồ chơi đó đi để tránh xung đột. Nếu con bạn có xu hướng nghịch ngợm với các vật nguy hiểm như tủ rượu, đơn giản chỉ cần khóa cửa lại. Thay đổi môi trường giúp hạn chế những tình huống xấu, đồng thời giúp giảm thiểu việc phải áp dụng hình phạt nghiêm khắc.
Chuẩn bị trước
Một trong những phương pháp hiệu quả là chuẩn bị trước cho những tình huống có thể gây ra hành vi không mong muốn. Nếu bạn định đưa con nhỏ ra ngoài, hãy mang theo đồ chơi để giữ cho trẻ bận rộn. Nếu con cảm thấy đói hoặc mệt, hãy chuẩn bị đồ ăn nhẹ hoặc cho trẻ ngủ trưa trước khi ra ngoài. Việc chuẩn bị trước giúp ngăn ngừa hành vi xấu trước khi nó xảy ra, thay vì phải xử lý khi sự việc đã rồi.
Đặt ra quy tắc
Mỗi gia đình cần có những quy tắc rõ ràng để trẻ hiểu được giới hạn của mình. Quy tắc này phải được thực hiện một cách nhất quán và công bằng, không được chọn lọc. Bạn có thể ghi rõ các quy tắc và hậu quả nếu không tuân theo chúng và dán ở những nơi dễ nhìn trong nhà. Điều này giúp gia đình duy trì kỷ luật và tạo ra một môi trường sống ổn định cho trẻ.
Kiên trì
Nếu các quy tắc trong nhà yêu cầu các con rửa tay trước bữa ăn, hãy chắc chắn rằng điều này được thực hiện mọi lúc. Các quy tắc sẽ không hiệu quả nếu chúng chỉ được thực thi một cách chọn lọc. Trẻ em cần biết rằng chúng không thể thay đổi quy tắc – và hậu quả của việc không tuân theo chúng cũng không thay đổi.
Hậu quả phải rõ ràng và công bằng
Mọi người cần biết rằng hành vi xấu sẽ có hậu quả. Dù đó là không được xem TV, không được dùng điện thoại, hay phải làm việc vườn thêm, trẻ cần hiểu rằng vi phạm quy tắc sẽ có một cái giá phải trả. Bạn không cần phải nhấn mạnh vào điều này. Hãy để những hình phạt thể hiện điều đó. Hãy kiên định và nhất quán.
Làm ngơ
Đúng vậy, bỏ qua hành vi xấu là một lựa chọn thay thế cho việc đánh mắng. Đây có thể là cách rất hiệu quả, đặc biệt là với trẻ nhỏ. Với những đứa trẻ khao khát sự chú ý, đôi khi không hành động gì chính là hành động tốt nhất. Nếu một cơn giận không gây hại – chỉ đơn giản là làm phiền – thì việc chọn lọc làm ngơ có thể nói rằng: “Này, điều đó sẽ không có tác dụng”.
Ảnh: Pexels
Cho trẻ thời gian suy nghĩ
Phương pháp “time-out” (thời gian suy nghĩ) có thể rất hiệu quả trong việc giúp trẻ nhận thức được hành vi sai trái của mình. Một quy tắc thông thường là cho trẻ một phút “time-out” tương ứng với mỗi năm tuổi của chúng. Trẻ cần giữ im lặng trong một góc hoặc trên ghế. Sau thời gian này, trẻ cần phải xin lỗi nếu có thể, và vấn đề nên được giải quyết mà không cần nhắc lại.
Dành thời gian suy nghĩ cho chính bạn
Nếu bạn sắp mất bình tĩnh, đừng làm vậy. Hãy giao con cho người lớn khác. Gọi cho một người bạn. Đếm đến 10. Tắm một chút. Dành đủ thời gian để bình tĩnh lại, để bạn biết phải làm gì lần sau. Hài hước cũng có thể phá vỡ sự căng thẳng.
Hãy nhìn sang chỗ khác!
Một cách tốt để dạy một đứa trẻ cư xử tốt là chuyển sự chú ý của chúng sang một thứ khác và làm cho chúng mất tập trung. Nếu chúng muốn một món đồ chơi mà người khác đang chơi, hãy chỉ vào món đồ chơi này! Nếu chúng đang giật đồ hoặc đánh nhau, có thể sẽ cần một chuyến đi ra ngoài hoặc đến một phòng khác.
Hãy là người lớn hơn
Khi trẻ cư xử không đúng, bạn phải là người lớn. Điều này có nghĩa là kiểm soát bản thân và không đánh đòn. Hãy bình tĩnh. Hãy thật điềm tĩnh. Tránh những vấn đề lâu dài mà việc đánh mắng có thể gây ra cho con bạn bằng cách giữ bình tĩnh.
Hãy đầy lòng thông cảm
Một nghiên cứu của Stanford cho thấy những giáo viên trung học đã có thái độ “thấu cảm” với những học sinh cá biệt đã đưa ra ít hình phạt đình chỉ hơn gấp đôi so với những giáo viên không có thái độ đó. Điều này cũng có thể áp dụng tại nhà. Hãy nói chuyện với con của bạn một cách bình tĩnh, rõ ràng và đầy hiểu biết.
Ôm trẻ một cái
Trẻ em đôi khi sẽ cư xử không đúng. Chúng là trẻ em mà. Và cha mẹ tốt sẽ dạy dỗ chúng về điều đó. Nhưng sự trao đổi này không cần phải mang tính tiêu cực. Hãy xem đó là một cơ hội để dạy chúng cách cư xử tốt. Sau khi mọi chuyện đã được giải quyết, một cái ôm nhỏ cho thấy rằng trẻ vẫn được yêu thương.
Đảm bảo rằng bạn đã được hiểu
Khi bạn đang dạy dỗ, hãy rõ ràng. Nhìn vào mắt trẻ. Hãy bình tĩnh và cân nhắc. Nói với trẻ điều gì cần làm (“Ăn rau bina của con”) chứ không phải những điều không được làm (“Đừng nghịch rau bina”). Nếu chúng vẫn cư xử không đúng, giải thích cho chúng về hậu quả. Và hãy thực hiện nhanh chóng và nhất quán.
Có thể thương lượng
Đặc biệt với trẻ lớn hơn, việc linh hoạt để thương lượng kỷ luật và hình phạt có thể giúp tất cả mọi người. Việc cho phép trẻ tham gia vào việc đưa ra quyết định sẽ giúp chúng phát triển khả năng phán xét đạo đức. Tuy nhiên, điều này sẽ không hiệu quả với trẻ mẫu giáo đang giận dữ.