Điểm khủng hoảng của thị trường Mỹ đang cận kề vì ba mối đe dọa nghiêm trọng

Một đợt bán tháo trên thị trường chứng khoán, trái phiếu chính phủ dài hạn và đồng đô la Mỹ đang khiến giới đầu tư lo ngại sâu sắc – và nguyên nhân được cho là bắt nguồn từ các chính sách của chính quyền Tổng thống Donald Trump. Ba mối nguy chính đang cùng lúc gây sức ép:

1. Chiến tranh thương mại có thể làm tổn hại đến hoạt động kinh doanh và gây bất ổn cho vị thế toàn cầu của Mỹ.
2. Kế hoạch cắt giảm thuế trị giá 4.500 tỷ USD có thể khiến thâm hụt ngân sách vốn đã kỷ lục trở nên trầm trọng hơn.
3. Áp lực lên Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang (Fed) Jerome Powell có thể làm méo mó chính sách tiền tệ.

Hiện tại, ông Trump chưa gây ra một sự đổ vỡ không thể đảo ngược, nhưng những “vết nứt” đang lan rộng một cách đáng báo động.

Ảnh: Getty

Nhà đầu tư lo ngại rủi ro chính sách thất thường

Giới đầu tư đang đổ xô mua trái phiếu chính phủ ngắn hạn của Mỹ, trong khi bán tháo trái phiếu dài hạn, cho thấy họ không mặn mà với việc “đặt cược” vào tương lai đầy bất ổn. Lợi suất trái phiếu kỳ hạn 20 năm đã vượt mốc 4,9% vào ngày 21/4. Đồng thời, dòng tiền cũng chuyển ra khỏi tài sản Mỹ khi đồng USD giảm giá.

Đây là phản ứng dễ hiểu khi Trump đã áp đặt, rồi lại nới lỏng thuế quan với quy mô chưa từng thấy trong hơn một thế kỷ, khiến lo ngại về khả năng Mỹ rút khỏi trật tự thương mại toàn cầu gia tăng. Hậu quả của chính sách này tuy chưa thể hiện rõ ràng trong số liệu kinh tế, nhưng những dấu hiệu đầu tiên đã xuất hiện: xuất khẩu của Hàn Quốc sang Mỹ trong 20 ngày đầu tháng 4 đã giảm 14% so với cùng kỳ năm trước, đặc biệt là trong ngành ô tô và linh kiện.

Trump gây áp lực lên Chủ tịch Fed

Ông Trump liên tục chỉ trích Chủ tịch Fed Jerome Powell, gọi ông là “Ngài Quá Trễ” vì không chịu hạ lãi suất. Trump cảnh báo rằng việc này có thể dẫn đến suy thoái kinh tế. Tuy nhiên, ông Powell khẳng định Fed ưu tiên kiểm soát lạm phát – điều khiến việc hạ lãi suất trở nên khó khăn trong bối cảnh kỳ vọng lạm phát của công chúng đã vượt mục tiêu của Fed.

Trump từng xem xét việc sa thải ông Powell – một động thái gây tranh cãi về mặt pháp lý và có thể đe dọa tính độc lập của Fed, yếu tố quan trọng giúp duy trì uy tín và ổn định của nền kinh tế. Dù vậy, các cố vấn, bao gồm Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent, đã ngăn cản ý định này, theo Wall Street Journal.

Ảnh: iStock

Thâm hụt ngân sách và gánh nặng nợ công

Ngay cả khi Fed giữ được sự độc lập, đảng Cộng hòa vẫn thúc đẩy mạnh mẽ kế hoạch cắt giảm thuế lớn, trong khi thâm hụt ngân sách Mỹ đã chạm gần mức kỷ lục 1,3 nghìn tỷ USD chỉ trong 6 tháng từ tháng 10 đến nay.

Các cuộc đàm phán đang diễn ra để tìm cách hạn chế mức thâm hụt thông qua cắt giảm chi tiêu hoặc tăng thu ngân sách. Hiện tại, Mỹ vẫn trông cậy vào nhà đầu tư quốc tế – những người coi trái phiếu chính phủ Mỹ là tài sản “an toàn tuyệt đối”. Nhưng nếu họ bắt đầu yêu cầu lãi suất cao hơn do rủi ro tăng lên, việc tài trợ cho khoản nợ công 36.600 tỷ USD sẽ trở nên cực kỳ tốn kém.

Với việc Trump cố “bẻ lái” chính sách tiền tệ và ngân sách ngày càng mất kiểm soát, mức độ bất định đang tăng vọt.

Tương lai vẫn còn lối thoát – nhưng mong manh

Dù tình hình ảm đạm, thị trường vốn Mỹ vẫn chưa có đối thủ thay thế rõ ràng. Một quá trình chuyển giao suôn sẻ tại Fed vào năm 2026, khi nhiệm kỳ của ông Powell kết thúc, có thể giảm bớt căng thẳng thể chế. Ngoài ra, những thỏa thuận thương mại giảm thuế quan có thể giúp xoa dịu phần nào hậu quả kinh tế.

Tuy nhiên, những “vết nứt đang âm ỉ” sẽ có thể bùng nổ thành khủng hoảng toàn diện nếu chỉ một chính sách nào đó vượt quá giới hạn chịu đựng.