Khủng hoảng gạo tại Nhật Bản: Giá tăng kỷ lục, người tiêu dùng chuyển hướng sang gạo nhập khẩu

Tính đến giữa tháng 4/2025, giá gạo tại các siêu thị Nhật Bản đã tăng liên tục trong 16 tuần, đạt mức trung bình 4.220 yên (khoảng 29,38 USD) cho mỗi túi 5 kg – gấp đôi so với cùng kỳ năm trước. Tình trạng này khiến người tiêu dùng và doanh nghiệp buộc phải tìm đến các nguồn cung cấp gạo từ nước ngoài để đáp ứng nhu cầu.

Ảnh: JIJI

Theo báo cáo từ The Japan Times, một trong những nguyên nhân chính được chỉ ra là tình trạng thời tiết khắc nghiệt kéo dài trong năm 2024, đặc biệt là các đợt nắng nóng bất thường làm ảnh hưởng đến sản lượng lúa và chất lượng thu hoạch tại nhiều vùng trồng trọng điểm. Bên cạnh đó, trận động đất mạnh tại tỉnh Miyazaki vào tháng 8/2024 không chỉ gây thiệt hại về cơ sở hạ tầng mà còn kích hoạt làn sóng tích trữ lương thực trong dân, dẫn đến tình trạng khan hiếm cục bộ và đẩy giá gạo tăng cao.

Ngoài ra, chính sách khuyến khích nông dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng nhằm đa dạng hóa nông nghiệp – trong đó có việc giảm diện tích trồng lúa – cũng được cho là làm giảm nguồn cung dài hạn.

Sự hồi phục mạnh mẽ của ngành du lịch hậu COVID-19 cũng góp phần làm tăng nhu cầu tiêu thụ gạo, nhất là tại các khu vực đô thị và điểm đến phổ biến. Nhiều nhà hàng cho biết họ phải thay đổi thực đơn hoặc tăng giá để bù đắp chi phí nguyên liệu đầu vào.

Trước áp lực giá cả, chính phủ Nhật Bản đã quyết định xuất kho 210.000 tấn gạo từ nguồn dự trữ quốc gia nhằm ổn định thị trường. Tuy nhiên, việc triển khai phân phối gặp nhiều khó khăn do tắc nghẽn logistics và hệ thống điều phối không đồng bộ, khiến nguồn cung gạo vẫn khan hiếm tại nhiều siêu thị.

Trong khi đó, các doanh nghiệp tư nhân như Kanematsu và Shinmei đã nhanh chóng chuyển hướng sang nhập khẩu gạo với tổng lượng dự kiến ít nhất 45.000 tấn trong năm nay – một mức tăng đột biến so với chỉ 1.500 tấn của năm 2024. Đáng chú ý, Nhật Bản cũng đã nhập khẩu gạo từ Hàn Quốc lần đầu tiên sau 26 năm, với lô hàng ban đầu là 2 tấn và dự kiến tiếp tục mở rộng trong những tháng tới.

Mặc dù người Nhật vốn ưu tiên gạo nội địa vì hương vị đặc trưng và chất lượng ổn định, nhưng tình hình giá cả hiện nay khiến họ dần chuyển sang chấp nhận gạo nhập khẩu. Một số nhà hàng tại Tokyo xác nhận họ đã dùng gạo Mỹ và Hàn Quốc trong thực đơn mà không gặp phản ứng tiêu cực từ khách hàng.

Dự kiến giá gạo có thể bắt đầu hạ nhiệt từ cuối tháng 4 khi nguồn dự trữ quốc gia được phân phối hiệu quả hơn. Tuy nhiên, giới phân tích nhận định khả năng bình ổn hoàn toàn vẫn phụ thuộc vào tình hình thời tiết và mùa vụ năm nay. Trong thời gian tới, cả chính phủ và doanh nghiệp được kỳ vọng sẽ phối hợp chặt chẽ hơn để đảm bảo nguồn cung và hạn chế tác động tiêu cực tới đời sống người dân.