Khủng hoảng chuỗi cung ứng: Ngành ô tô toàn cầu lao đao vì Trung Quốc siết chặt xuất khẩu đất hiếm

Việc Trung Quốc áp đặt các hạn chế nghiêm ngặt đối với xuất khẩu đất hiếm và nam châm vĩnh cửu từ tháng 4/2025 đang gây ra những tác động nghiêm trọng đến ngành công nghiệp ô tô toàn cầu. Các nhà sản xuất ô tô tại Mỹ, châu Âu, Nhật Bản và Ấn Độ đang phải đối mặt với nguy cơ ngừng sản xuất do thiếu hụt các linh kiện quan trọng.

Image: Bernd Weißbrod 

Trung Quốc siết chặt kiểm soát xuất khẩu đất hiếm

Trung Quốc, quốc gia chiếm hơn 90% chuỗi cung ứng đất hiếm toàn cầu, đã áp dụng hệ thống cấp phép xuất khẩu mới, yêu cầu các nhà sản xuất phải nộp báo cáo chi tiết về khối lượng giao dịch và danh tính khách hàng. Tuy nhiên, tỷ lệ phê duyệt giấy phép chỉ khoảng 25%, dẫn đến tình trạng tắc nghẽn trong chuỗi cung ứng. Động thái này được cho là phản ứng của Trung Quốc trước các chính sách thuế quan từ phía Mỹ .

Ngành ô tô toàn cầu bị ảnh hưởng nặng nề

Nam châm đất hiếm là thành phần thiết yếu trong nhiều bộ phận ô tô, đặc biệt là trong động cơ xe điện và hybrid. Việc thiếu hụt nguồn cung đã buộc nhiều nhà sản xuất ô tô phải tạm dừng sản xuất. Tại Nhật Bản, Suzuki đã ngừng sản xuất mẫu xe Swift từ ngày 26/5 đến 6/6 do thiếu linh kiện liên quan đến đất hiếm.

Tại châu Âu, nhiều nhà cung cấp linh kiện ô tô đã phải tạm dừng hoạt động. Tổng thư ký Hiệp hội Các nhà cung cấp ô tô châu Âu (CLEPA), ông Benjamin Krieger, cho biết: “Với chuỗi cung ứng toàn cầu gắn kết chặt chẽ, các hạn chế xuất khẩu của Trung Quốc đang khiến sản xuất tại châu Âu bị đình trệ”.

Tại Mỹ, các nhà sản xuất ô tô cảnh báo rằng việc thiếu hụt nam châm đất hiếm có thể buộc họ phải cắt giảm sản xuất trong những tuần tới .

Nỗ lực tìm kiếm giải pháp thay thế

Trước tình hình khủng hoảng, các nhà sản xuất ô tô đang nỗ lực tìm kiếm các giải pháp thay thế, bao gồm:

• Chuyển một số hoạt động sản xuất sang Trung Quốc để đảm bảo nguồn cung.
• Sử dụng các công nghệ động cơ cũ không phụ thuộc vào nam châm đất hiếm.
• Cắt giảm một số tính năng không thiết yếu để giảm nhu cầu về nam châm.

Tuy nhiên, các giải pháp này đều gặp phải những thách thức riêng, như tăng chi phí sản xuất, nguy cơ bị áp thuế bổ sung và không đáp ứng được các tiêu chuẩn khí thải hiện hành.

Kêu gọi đối thoại và đa dạng hóa nguồn cung

Các hiệp hội ngành công nghiệp ô tô tại Mỹ và châu Âu đang kêu gọi chính phủ của họ và Trung Quốc tiến hành đối thoại để làm rõ quy trình cấp phép xuất khẩu và đảm bảo tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế. Đồng thời, nhiều quốc gia đang đẩy mạnh nỗ lực đa dạng hóa nguồn cung đất hiếm, bao gồm việc phát triển các mỏ mới và đầu tư vào công nghệ tái chế.

Khủng hoảng đất hiếm hiện nay cho thấy sự phụ thuộc quá lớn của ngành công nghiệp ô tô toàn cầu vào nguồn cung từ Trung Quốc. Để đảm bảo tính bền vững và ổn định của chuỗi cung ứng, các nhà sản xuất cần đẩy mạnh đa dạng hóa nguồn cung và đầu tư vào các công nghệ thay thế.