Iran bị IAEA xác định vi phạm cam kết hạt nhân, tuyên bố đối sách cứng rắn

Ngày 12/6/2025, Hội đồng Thống đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) đã chính thức xác nhận Iran “vi phạm nghĩa vụ theo Hiệp ước Không phổ biến Vũ khí Hạt nhân (NPT)” lần đầu tiên sau gần 20 năm. IAEA chỉ rõ trong báo cáo rằng Iran đã không hợp tác đầy đủ, không cung cấp thông tin liên quan các vị trí có hoạt động hạt nhân chưa khai báo, bao gồm các địa điểm như Lavisan‑Shian, Varamin và Turquzabad. Hành động này gây cản trở nặng nề việc thanh sát của IAEA, đặt ra nghi ngại về cam kết của Iran đối với chương trình hạt nhân vì mục đích hoà bình.

Ảnh: Reuters 

Ngay lập tức sau tuyên bố, phía Iran công bố loạt biện pháp đối phó: mở nhà máy làm giàu uranium thứ ba và nâng cấp máy ly tâm ở cơ sở Fordow lên thế hệ thứ sáu, nhằm tăng lượng uranium tinh khiết sản xuất.

Hãng thông tấn nhà nước Iran nhấn mạnh rằng đây là phản ứng cần thiết để bảo vệ “quyền làm giàu uranium vì mục đích hoà bình”, đồng thời cáo buộc quyết định của IAEA mang tính chính trị  Động thái của IAEA đã khiến giá dầu thế giới có mức tăng nhẹ ngay lập tức, trong khi lo ngại gia tăng đã khiến giá cổ phiếu các hãng hàng không và dịch vụ du lịch giảm sút. 

Dù căng thẳng leo thang, các cuộc đối thoại giữa Iran và Mỹ vẫn tiếp tục. Quan chức hai bên dự kiến sẽ gặp nhau tại Oman vào ngày Chủ nhật tới để tiến hành vòng đàm phán thứ sáu về chương trình hạt nhân của Tehran.

IAEA đã cảnh báo rằng nếu Iran không tuân thủ, vấn đề có thể được đưa lên Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc, mở đường cho việc tái áp đặt trừng phạt quốc tế. Iran đã nhiều lần từ chối gọi đây là phi hạt nhân “công bằng” và đe dọa sẽ rút khỏi NPT nếu bị trừng phạt trở lại.

Việc IAEA chính thức xác định Iran vi phạm NPT là bước ngoặt nghiêm trọng, thể hiện sự thất vọng và lo ngại từ cộng đồng quốc tế về mức độ minh bạch của chương trình hạt nhân Tehran. Bối cảnh địa chính trị vốn đang căng thẳng tại Trung Đông, cùng với mối lo ngại ngày càng cao về mục tiêu quân sự của chương trình hạt nhân Iran, khiến tình hình trở nên khó lường. Đàm phán kéo dài, các bên liên quan như Mỹ, Anh, Pháp, Đức và Israel tiếp tục giám sát chặt chẽ, trong khi ngưỡng trừng phạt và hành động quân sự vẫn là những lựa chọn hiện hữu.