Khủng hoảng nam châm đất hiếm: Cơ hội và thách thức cho tham vọng xe điện của Ấn Độ

Trong bối cảnh Trung Quốc siết chặt xuất khẩu nam châm đất hiếm – thành phần thiết yếu trong động cơ xe điện (EV), ngành công nghiệp ô tô Ấn Độ đang đối mặt với một cuộc khủng hoảng chuỗi cung ứng nghiêm trọng. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng đây cũng có thể là “cơ hội vàng” để quốc gia này thúc đẩy tự chủ công nghệ và tài nguyên trong lĩnh vực năng lượng sạch. 

Hiện tại, Trung Quốc chiếm tới 91% công suất tinh luyện và hơn 90% sản lượng nam châm đất hiếm toàn cầu. Việc Bắc Kinh từ chối cấp phép cho nhiều lô hàng xuất khẩu sang Ấn Độ đã khiến hàng trăm tấn nam châm bị mắc kẹt tại cảng, đe dọa làm gián đoạn sản xuất EV ngay từ tháng 6/2025. 

Ảnh: Business Standard

Các nhà sản xuất ô tô lớn như Maruti Suzuki đã phải cắt giảm sản lượng xe điện e-Vitara tới 2/3, trong khi các nhà cung cấp linh kiện cảnh báo rằng tồn kho sẽ cạn kiệt trong vài tuần tới. 

Theo các chuyên gia từ JATO Dynamics, khủng hoảng này có thể khiến giá xe điện tăng từ 5–8%, tương đương 8.000–13.000 rupee cho một chiếc xe tay ga điện có giá 1,6 lakh rupee. Ngoài ra, thời gian giao hàng có thể bị kéo dài từ 2 đến 6 tháng. 

Không chỉ EV, các xe sử dụng động cơ đốt trong (ICE) cũng bị ảnh hưởng do nam châm đất hiếm còn được dùng trong hệ thống lái trợ lực, gạt mưa và nhiều bộ phận điện tử khác.

Ấn Độ hiện có trữ lượng đất hiếm lớn thứ ba thế giới, nhưng chưa có chuỗi cung ứng nội địa hoàn chỉnh. Việc khai thác và chế biến đất hiếm đòi hỏi đầu tư lớn, thời gian dài (5–10 năm) và chính sách hỗ trợ mạnh mẽ từ chính phủ. 

Các chuyên gia cho rằng đây là thời điểm thích hợp để Ấn Độ:

• Đẩy mạnh đầu tư vào khai thác và chế biến đất hiếm trong nước.
• Khuyến khích hợp tác công – tư để phát triển công nghệ nam châm vĩnh cửu.
• Tìm kiếm đối tác thay thế ngoài Trung Quốc như Úc, Việt Nam hoặc châu Phi.

Một phái đoàn cấp cao gồm các nhà sản xuất ô tô và linh kiện Ấn Độ đang chuẩn bị sang Bắc Kinh để đàm phán trực tiếp với chính phủ Trung Quốc nhằm tháo gỡ nút thắt xuất khẩu. Đồng thời, các bộ ngành liên quan cũng đang phối hợp để tìm giải pháp ngắn hạn như xin gia hạn tồn kho hoặc nhập khẩu từ nguồn thay thế.

Cuộc khủng hoảng nam châm đất hiếm là lời cảnh tỉnh cho Ấn Độ về sự phụ thuộc vào Trung Quốc trong chuỗi cung ứng công nghệ cao. Tuy nhiên, nếu được xử lý đúng cách, đây có thể là bước ngoặt giúp quốc gia này xây dựng một nền công nghiệp EV bền vững và tự chủ hơn trong tương lai.