Nippon Steel hoàn tất thương vụ thâu tóm U.S. Steel sau 18 tháng thương lượng

Ngày 19/6/2025, Nippon Steel (Nhật Bản) chính thức hoàn tất thương vụ mua lại U.S. Steel (Mỹ) trị giá khoảng 14,9 tỷ USD, sau 18 tháng đàm phán và gặp nhiều thách thức pháp lý – chính trị, trở thành hãng thép lớn thứ hai thế giới, sau Trung Quốc Baowu.

Ảnh: AFP-JIJI 

Việc hoàn tất thương vụ diễn ra sau khi Tổng thống Donald Trump khôi phục quyết định, hủy bỏ phủ quyết từ chính quyền Biden, đồng thời yêu cầu Nippon Steel và U.S. Steel ký cam kết “an ninh quốc gia” với Mỹ. Theo đó, Chính phủ Mỹ được nắm cổ phần đặc biệt (golden share), có quyền phủ quyết trong các quyết định chiến lược như đóng cửa nhà máy, chuyển trụ sở hoặc thay đổi nhân sự cấp cao.

Theo cam kết, Nippon Steel sẽ đầu tư thêm tối thiểu 11 tỷ USD vào các cơ sở sản xuất, mở rộng công suất và cập nhật công nghệ tại Mỹ đến năm 2028. Thương vụ này không chỉ giúp hồi sinh U.S. Steel ở Pittsburgh – nơi giữ vai trò biểu tượng kinh tế qua nhiều thế kỷ – mà còn góp phần tạo ra khoảng 100.000 việc làm trực tiếp và gián tiếp.

Giới chuyên môn cảnh báo mô hình “golden share” có thể tạo ra tiền lệ biến nền kinh tế Mỹ theo hướng “kiểm soát chiến lược”, dễ gây hoài nghi và cản trở dòng vốn đầu tư nước ngoài. “Đây là bước đi chưa từng có theo tiêu chuẩn Mỹ, gần giống mô hình châu Âu”, một luật sư phân tích.

Phía Mỹ ca ngợi việc Nippon tiếp quản U.S. Steel là cú cứu trợ cần thiết sau thời gian thua lỗ, coi đây là động lực phát triển ngành thép – vật liệu chiến lược trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị và tăng nhu cầu cơ sở hạ tầng. Ngược lại, công đoàn United Steelworkers và nhiều nghị sĩ lo ngại quyền kiểm soát của Mỹ bị hạn chế, công việc có thể chuyển ra ngoài, và giá thép có thể bất lợi cho thị trường nội địa.

Sau thỏa thuận, Nippon Steel sẽ giữ nguyên tên và trụ sở U.S. Steel tại Pittsburgh, tuân thủ hợp đồng lao động hiện hành, đồng thời mở rộng hợp tác sản xuất – chuyển giao công nghệ xanh cho Mỹ. Về kinh tế song phương, Nhật Bản hoan nghênh thỏa thuận, xem đây là dấu mốc cho cam kết đầu tư nước ngoài, đồng thời là bước đệm cho đàm phán thuế quan và thương mại với Mỹ .

Thương vụ giữa Nippon Steel và U.S. Steel kết thúc là cột mốc góp phần tái cấu trúc ngành thép toàn cầu. Với việc Mỹ nắm giữ quyền phủ quyết chiến lược, lợi ích quốc gia được bảo đảm, nhưng cũng mang theo nỗi lo về tính minh bạch và rào cản đầu tư nước ngoài. Riêng phía Nippon Steel, đây là cơ hội lớn để thúc đẩy phương án “hợp tác – toàn cầu hóa” kết hợp giữa đầu tư công nghệ cao và bảo đảm an sinh việc làm, với mục tiêu duy trì vị thế công nghiệp chiến lược song phương Nhật–Mỹ.