Tòa án Mỹ bác đề xuất của ông Trump về ràng buộc ngân sách giao thông với chính sách nhập cư

Ngày 19/6, Tòa án Quận Mỹ tại Rhode Island đã ban hành lệnh cấm sơ bộ ngăn chính phủ Tổng thống Donald Trump buộc các bang do đảng Dân chủ lãnh đạo phải hợp tác với lực lượng nhập cư (ICE) để nhận hỗ trợ liên bang cho hệ thống giao thông. Động thái này được xem là một thắng lợi pháp lý lớn cho các bang trên đường kiện chính quyền liên bang.

Ảnh: Reuters 

Thẩm phán John McConnell kết luận Bộ Giao thông Vận tải (USDOT) không có thẩm quyền hợp pháp để gắn điều kiện liên quan đến nhập cư vào nguồn hỗ trợ được Quốc hội cấp cho xây dựng đường cao tốc, cầu, và cơ sở hạ tầng giao thông khác. Ông nhận định không có bất kỳ mối liên hệ nào giữa việc cấp tài trợ giao thông và yêu cầu “hợp tác nhập cư”. Lệnh cấm áp dụng cho 20 bang do đảng Dân chủ lãnh đạo, bao gồm cả California, vốn đã kiện chính quyền liên bang vì cho rằng đây là hành động cưỡng ép luật pháp một cách không hợp pháp.

Bộ Giao thông cho rằng việc áp đặt điều kiện là trong phạm vi quyền hạn của bộ. Tuy nhiên, thẩm phán McConnell bác bỏ, cho rằng Quốc hội chưa trao quyền như vậy cho chính quyền. California – đại diện đi đầu trong vụ kiện – hoan nghênh phán quyết, khẳng định đây là chiến thắng bảo vệ ngân sách phục vụ giao thông công cộng chứ không phải “đòn bẩy chính trị”.

Kể từ khi trở lại Nhà Trắng vào tháng 1/2025, Tổng thống Trump đã phát động nhiều biện pháp siết chặt nhập cư, trong đó có đề xuất cắt quỹ liên bang với các “thành phố và bang bảo vệ người nhập cư” (“sanctuary”). Việc nối dài thêm chiến lược này bằng cách liên kết tài trợ giao thông từng gây lo ngại về việc chính quyền liên bang đang lạm dụng quyền hạn để thúc ép chính sách di trú.

Thắng lợi trước toà của các bang Dân chủ được đánh giá là dấu hiệu cảnh tỉnh đối với chính quyền liên bang khi muốn mở rộng quyền hạn hành pháp qua việc sử dụng ngân sách liên bang như “cây gậy bắt buộc”. Phán quyết nhấn mạnh: chỉ Quốc hội mới có quyền điều chỉnh luật và tài trợ, không phải các bộ ngành áp đặt điều kiện chính sách qua mệnh lệnh hành chính.

Quyết định của tòa tại Rhode Island hôm nay không chỉ ngăn chặn kế hoạch của ông Trump mà còn củng cố giới hạn quyền lực của hành pháp trong việc sử dụng tài trợ liên bang làm công cụ chính trị. Nó cho thấy hệ thống kiểm soát – cân bằng quyền lực giữa liên bang và bang vẫn phát huy hiệu quả, đặc biệt trong các vấn đề nhạy cảm như nhập cư và phân phối ngân sách.