EU cảnh báo Israel vi phạm thỏa thuận nhân quyền, loạt biện pháp ngoại giao được triển khai

Văn phòng chính sách đối ngoại của Liên minh châu Âu (EU) vừa công bố tài liệu cho thấy có “dấu hiệu” Israel vi phạm nghĩa vụ nhân quyền theo Điều 2 của Hiệp định Liên kết EU–Israel, có hiệu lực từ năm 2000. Tài liệu này được chuẩn bị dựa trên đánh giá từ nhiều tổ chức quốc tế độc lập liên quan đến cuộc khủng hoảng nhân đạo tại Gaza và tình trạng bạo lực tại khu Bờ Tây.

Ảnh: Reuters 

Báo cáo chỉ rõ việc kiểm soát nghiêm ngặt các mặt hàng viện trợ gồm lương thực, thuốc men và trang thiết bị y tế đã tác động tiêu cực đến toàn bộ người dân Gaza. Bên cạnh đó, các tổ chức quốc tế cũng ghi nhận việc tấn công bệnh viện, dân thường bị thương vong và không có đủ cơ chế chịu trách nhiệm từ Israel. Tình hình bạo lực ở khu Bờ Tây, đặc biệt là sự gia tăng của các vụ cưỡng ép từ nhóm dân thường theo chủ nghĩa cực đoan cũng được nêu trong tài liệu.

EU đã chính thức khởi động quy trình xem xét thỏa thuận vào tháng 5, sau khi hơn một nửa quốc gia thành viên ủng hộ, do đề xuất của Ngoại trưởng Hà Lan Caspar Veldkamp. Ngày 23/6, các Ngoại trưởng EU sẽ thảo luận thêm về kết quả rà soát này, dự kiến từ chối đưa ra quyết định ngay lập tức. Thay vào đó, EU có thể áp dụng hình thức ngoại giao, yêu cầu Israel thay đổi chính sách, trước khi quyết định biện pháp cụ thể vào tháng 7.

Phía Israel ngay lập tức phản ứng mạnh, cho rằng báo cáo lệ thuộc góc nhìn một chiều và dùng tiêu chuẩn kép để đánh giá. Israel khẳng định các chiến dịch tại Gaza là cần thiết nhằm tiêu diệt Hamas – lực lượng khủng bố đã gây nên vụ tấn công ngày 7/10/2023.

Mặc dù có đa số thành viên ủng hộ việc rà soát, EU đang chia rẽ sâu sắc: một số nước như Ireland, Bỉ, Tây Ban Nha thúc đẩy trừng phạt mạnh mẽ, trong khi một số khác như Hungary và Czech vẫn ủng hộ Israel. Việc đình chỉ hiệp định cần sự nhất trí, nên khả năng này hiện còn rất thấp.

Việc EU chính thức phát hiện “dấu hiệu” vi phạm nhân quyền từ phía Israel đặt ra bước ngoặt trong quan hệ song phương. Quyết định tiếp theo của EU – dù là ngoại giao hay kinh tế – sẽ phản ánh quyết tâm duy trì giá trị nhân đạo. Tuy nhiên, để đi đến hành động cụ thể như đình chỉ hiệp định, EU cần giải quyết bài toán thống nhất nội bộ. Tháng tới sẽ là thời điểm quan trọng khi EU Foreign Affairs Council họp thảo luận bước tiếp theo.”