Hamas khủng hoảng toàn diện: Vừa suy yếu quân sự, vừa rạn nứt nội bộ

Sau gần 9 tháng giao tranh dữ dội với Israel, lực lượng Hamas tại Dải Gaza không chỉ bị tổn thất nghiêm trọng về quân sự mà còn đang đối mặt với khủng hoảng nội bộ sâu sắc, khi các bộ tộc địa phương nổi lên thách thức quyền kiểm soát và nguồn hỗ trợ từ Iran đứng trước dấu hỏi lớn.

Ảnh: Reuters 

Theo đánh giá của giới chức quân sự Israel, phần lớn mạng lưới chỉ huy và hạ tầng quân sự của Hamas đã bị phá hủy. Hơn 20.000 tay súng bị tiêu diệt, hàng trăm km đường hầm bị san phẳng và nhiều chỉ huy cấp cao bị loại bỏ. Trong khi đó, lực lượng kế nhiệm chủ yếu là các chiến binh trẻ thiếu kinh nghiệm.

Hamas hiện chỉ còn khả năng tiến hành các cuộc tấn công nhỏ lẻ theo kiểu du kích, như vụ tấn công khiến 7 binh sĩ Israel thiệt mạng gần đây. Tổ chức này đang dần mất đi khả năng kiểm soát toàn diện trên thực địa – vốn từng là nền tảng cho quyền lực của họ tại Gaza suốt 17 năm qua.

Tại thành phố Rafah, nơi quân đội Israel đã rút lui phần lớn, một bộ tộc có vũ trang do Yasser Abu Shabab cầm đầu đã nổi dậy, tự tổ chức tuần tra và kiểm soát hoạt động phân phối hàng viện trợ. Theo một số nguồn tin khu vực, nhóm này nhận được sự hỗ trợ ngầm từ Israel nhằm cản trở nỗ lực tái lập kiểm soát của Hamas.

Mặc dù Hamas đã gửi lực lượng trấn áp, nhưng đến nay vẫn chưa thể thu hồi quyền kiểm soát Rafah – khu vực có vị trí chiến lược quan trọng. Giới quan sát lo ngại rằng nếu xu hướng này lan rộng, quyền lực của Hamas tại Gaza sẽ bị phân rã từ bên trong.

Một biến cố lớn gần đây càng làm trầm trọng thêm khó khăn của Hamas: một chỉ huy cấp cao thuộc Lực lượng Vệ binh Cách mạng Iran – người từng trực tiếp hỗ trợ kỹ thuật và chuyển giao công nghệ vũ khí cho Hamas – đã thiệt mạng trong một vụ không kích của Mỹ.

Với việc mất đi nhân vật then chốt này, Hamas thừa nhận đang “xem xét lại mức độ tin cậy và cam kết hỗ trợ thực tế” từ phía Tehran. Dù Iran vẫn lên tiếng ủng hộ về mặt chính trị, nhưng sự hỗ trợ tài chính và quân sự trực tiếp đang có dấu hiệu chững lại.

Trong bối cảnh cả áp lực quân sự lẫn chính trị cùng lúc đè nặng, Hamas đang tích cực thúc đẩy các nỗ lực đạt thỏa thuận ngừng bắn. Giới lãnh đạo tổ chức hy vọng việc chấm dứt giao tranh tạm thời sẽ cho phép họ củng cố lực lượng, khôi phục ảnh hưởng và xử lý các thách thức nội bộ.

Tuy nhiên, theo các nhà phân tích Trung Đông, việc Hamas khôi phục thế lực sau chiến sự không hề dễ dàng. Chuyên gia Yezid Sayigh thuộc Trung tâm Carnegie Middle East nhận định: “Hamas đang chiến đấu để tồn tại. Dù có ngừng bắn, quyền lực của họ cũng sẽ không bao giờ trở lại như trước.”

Hamas, lực lượng từng kiểm soát tuyệt đối Dải Gaza suốt gần hai thập kỷ, giờ đây đang phải đối diện cùng lúc với những thách thức chưa từng có: mất sức mạnh quân sự, bị thách thức nội bộ từ các bộ tộc vũ trang, và sự hậu thuẫn từ Iran đang dần phai nhạt. Trong tình hình hiện tại, dù ngừng bắn có thể mang lại “khoảng nghỉ chiến thuật”, nhưng việc khôi phục vị thế chính trị của Hamas sẽ phụ thuộc lớn vào khả năng tái cấu trúc nội bộ và xoay chuyển quan hệ ngoại giao, nhất là với Tehran – đồng minh quan trọng nhất của họ.