Công đoàn Pháp đình công chống thắt lưng buộc bụng, gây áp lực lên Macron

Khi những con phố Paris nhộn nhịp thường ngày bỗng chốc im ắng bởi tiếng còi tàu điện ngầm im bặt và hàng trăm nghìn người đổ ra đường, có thể cảm nhận được sức mạnh của sự đoàn kết lao động. Ngày 18 tháng 9 năm 2025, Pháp chứng kiến một trong những cuộc đình công lớn nhất gần đây, với giáo viên, tài xế tàu hỏa, dược sĩ và nhân viên bệnh viện cùng giương cao biểu ngữ chống lại các kế hoạch cắt giảm ngân sách khắc nghiệt. Đây không chỉ là một ngày biểu tình; nó là tiếng nói của hàng triệu người dân, phản ánh nỗi bất mãn sâu sắc với chính sách thắt lưng buộc bụng đang đe dọa dịch vụ công và quyền lợi xã hội, đồng thời đặt Tổng thống Emmanuel Macron và Thủ tướng mới Sébastien Lecornu vào thế bí trong bối cảnh khủng hoảng chính trị.

Cuộc đình công này được các công đoàn lớn như CGT, CFDT và FSU-SNUipp phối hợp chặt chẽ, kêu gọi hủy bỏ kế hoạch tài chính “tàn bạo và bất công” của chính phủ trước đó. Họ đòi hỏi tăng chi tiêu cho dịch vụ công, đánh thuế cao hơn đối với người giàu và loại bỏ cải cách hưu trí buộc người lao động phải làm việc lâu hơn để nhận lương hưu. Theo Bộ Nội vụ, khoảng 800.000 người tham gia các cuộc biểu tình trên toàn quốc, từ Paris đến các thành phố miền Nam như Toulon và Lille. Ở thủ đô, nhiều tuyến metro bị đình chỉ hầu hết ngày, ngoại trừ giờ cao điểm sáng và chiều, trong khi học sinh chặn lối vào các trường trung học như Lycée Maurice Ravel với khẩu hiệu “Chặn trường chống thắt lưng buộc bụng”.

Credit: International Bolshevik Tendency

Sự gián đoạn lan rộng: Một phần ba giáo viên tiểu học đình công, theo FSU-SNUipp, khiến hàng ngàn trường học phải đóng cửa hoặc hoạt động cầm chừng. Tàu hỏa khu vực bị ảnh hưởng nặng nề, dù các tuyến TGV cao tốc chủ yếu vẫn chạy. Ở Toulon, người biểu tình làm chậm giao thông trên cao tốc, và sản xuất điện hạt nhân của EDF giảm nhẹ 1,1 gigawatt do công nhân hạ công suất lò phản ứng Flamanville 1. Ngay cả nông dân từ Liên đoàn Nông dân (Confédération Paysanne) cũng kêu gọi huy động, trong khi 98% dược sĩ – theo khảo sát của USPO – có nguy cơ đóng cửa cửa hàng để phản đối thay đổi ảnh hưởng đến kinh doanh của họ.

Bối cảnh chính trị càng làm cho cuộc đình công này trở nên gay gắt. Pháp đang đối mặt với thâm hụt ngân sách gần gấp đôi mức trần 3% của EU, với nợ công tương đương 114% GDP. Thủ tướng Lecornu, được bổ nhiệm sau khi người tiền nhiệm François Bayrou bị Quốc hội lật đổ vì kế hoạch cắt giảm 44 tỷ euro, phải đối mặt với thách thức xây dựng ngân sách 2026 mà không có đa số tuyệt đối. Ông hứa hẹn “sự thay đổi sâu sắc” so với chính sách trước, bao gồm việc loại bỏ đề xuất hủy hai ngày lễ công cộng, nhưng các công đoàn lo ngại rằng các biện pháp đông cứng chi tiêu phúc lợi vẫn sẽ được giữ nguyên. Lecornu, với nền tảng cánh hữu truyền thống nhưng nay theo trung dung của Macron, đang cố gắng đàm phán với các đảng đối lập, từ Xã hội chủ nghĩa đến cực hữu của Marine Le Pen, để tránh một cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm khác.

Trong các cuộc gặp với lãnh đạo đối lập, Lecornu nhấn mạnh nhu cầu hợp tác, nhưng phản hồi ban đầu không mấy khả quan. Lãnh đạo Xã hội Olivier Faure kêu gọi “kết thúc cắt giảm khắc nghiệt” và “đóng góp công bằng từ người giàu nhất”, cảnh báo có thể tham gia lật đổ nếu không có tiến triển. Marine Le Pen của Quốc hội Quốc gia thì dự đoán Lecornu sẽ thất bại nếu tiếp tục chính sách cũ. Perrine Mohr từ CFDT nhấn mạnh rằng kể từ khi Macron lên nắm quyền năm 2017, chính phủ ưu tiên doanh nghiệp với giảm thuế và hỗ trợ vô điều kiện, giờ là lúc phải “thân thiện hơn với công nhân và công dân”.

Để đối phó, Bộ trưởng Nội vụ Bruno Retailleau đã triển khai 80.000 cảnh sát và lính gendarmes, cùng các đơn vị chống bạo động, drone và xe bọc thép, dự đoán khoảng 8.000 “kẻ gây rối” có thể xung đột. Đến sáng sớm, cảnh sát đã dỡ bỏ một số chặn đường tại kho bến xe buýt ở Paris và phía Bắc. Cuộc đình công này gợi nhớ đến phong trào Gilets Jaunes và các cuộc biểu tình chống cải cách hưu trí năm 2023, khi hàng trăm nghìn người xuống đường phản đối việc nâng tuổi hưu lên 64 mà không qua bỏ phiếu.

Cuộc đình công ngày 18 tháng 9 không chỉ là về ngân sách; nó phản ánh sự chia rẽ sâu sắc trong xã hội Pháp, nơi áp lực từ EU về tài chính va chạm với giá trị cốt lõi của mô hình phúc lợi xã hội. Trong khi Fitch hạ xếp hạng tín dụng của Pháp do bất ổn chính trị, tiếng nói từ đường phố nhắc nhở rằng ổn định kinh tế không thể đạt được mà không có công bằng xã hội. Lecornu và Macron có cơ hội biến khủng hoảng thành cơ hội cải cách thực sự, nhưng nếu “ngân sách sẽ được quyết định trên đường phố” như Sophie Binet của CGT cảnh báo, thì tương lai chính trị Pháp có thể còn nhiều sóng gió. Cuộc đấu tranh này không chỉ là về ngày hôm nay, mà là về di sản của một nước Pháp công bằng và bền vững.