Giá vàng chạm ngưỡng 4.000 USD/ounce: Biểu tượng của nỗi lo toàn cầu

Trong những ngày đầu thu năm 2025, khi lá vàng rơi nhẹ trên các con phố New York hay Mumbai, một thứ kim loại lấp lánh khác lại đang bừng tỉnh, cuốn theo dòng chảy cuồn cuộn của nỗi bất an toàn cầu. Giá vàng, từ lâu được ví như “nơi trú ẩn cuối cùng” của nhân loại, đã vọt lên mức kỷ lục trên 4.000 USD mỗi ounce – một con số không chỉ đánh dấu sự thịnh vượng của các nhà đầu tư mà còn phản chiếu sâu sắc những vết nứt đang lan rộng trên bức tranh kinh tế thế giới. Đây không phải là một cú nhảy vọt ngẫu nhiên, mà là tiếng thì thầm của lịch sử nhắc nhở: khi bão tố ập đến, chúng ta luôn tìm về những giá trị bất biến.

Đà tăng ngoạn mục này, được ghi nhận vào ngày 8 tháng 10 năm 2025, đã đẩy giá vàng giao ngay vượt mốc 4.036 USD/ounce tại thị trường châu Á, trong khi hợp đồng tương lai cũng chạm ngưỡng tương tự chỉ một ngày trước đó. So với đầu năm, giá vàng đã tăng vọt 54%, gấp đôi so với hai năm trước, đánh dấu mức tăng hàng năm lớn nhất kể từ cuộc khủng hoảng dầu mỏ năm 1979. Không chỉ vàng, các kim loại quý khác như bạc, bạch kim và palladium cũng theo đà, tạo nên một “cơn sốt” lan tỏa khắp các sàn giao dịch từ London đến Thượng Hải. Nhưng đằng sau sự lấp lánh ấy là những bóng tối dài của địa chính trị và kinh tế, những yếu tố đang biến vàng thành lựa chọn hàng đầu cho những tâm hồn lo âu.

Lý do cốt lõi thúc đẩy đà tăng này nằm ở bản năng con người: nhu cầu tìm kiếm sự an toàn giữa cơn bão. Các căng thẳng địa chính trị, từ cuộc chiến kéo dài của Nga tại Ukraine đến những đe dọa thuế quan thương mại từ Tổng thống Mỹ Donald Trump, đã làm rung chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu. Những chính sách bảo hộ của Trump – từ việc áp thuế lên hàng hóa nhập khẩu đến các biện pháp nhập cư nghiêm ngặt – không chỉ làm suy yếu đồng USD mà còn khơi dậy nỗi sợ hãi về một cuộc chiến thương mại toàn diện, tương tự những gì đã xảy ra vào năm 2018 nhưng với quy mô lớn hơn. Kết quả? Nhà đầu tư toàn cầu, từ các quỹ hưu trí lớn đến những cá nhân bình thường ở Ấn Độ hay Thổ Nhĩ Kỳ, đang đổ xô vào vàng như một lá chắn chống lại sự hỗn loạn.

Credit: Seeking Alpha

Bên cạnh đó, nền kinh tế toàn cầu đang đối mặt với những vết thương dai dẳng từ đại dịch và lạm phát. Tăng trưởng châu Âu ì ạch, nợ công Mỹ phình to, và sự độc lập của Cục Dự trữ Liên bang (Fed) bị đe dọa bởi áp lực chính trị từ Trump – người từng công khai chỉ trích Chủ tịch Jerome Powell vì không cắt giảm lãi suất đủ nhanh – tất cả đang làm lung lay niềm tin vào các tài sản truyền thống như trái phiếu kho bạc Mỹ. Thay vào đó, vàng nổi lên như một lựa chọn hấp dẫn, đặc biệt khi Fed trì hoãn tăng lãi suất và giữ mức vay thấp, làm giảm sức hút của các khoản đầu tư sinh lời. Hơn nữa, chính phủ Mỹ đang bước vào tuần thứ hai của tình trạng đóng cửa do bế tắc ngân sách, dẫn đến sự chậm trễ trong công bố dữ liệu kinh tế quan trọng – một “yếu tố hỗ trợ” bất ngờ cho giá vàng, theo chiến lược gia Christopher Wong của ngân hàng OCBC. Trong các lần đóng cửa tương tự dưới thời Trump trước đây, giá vàng đã tăng gần 4%, và lần này, con số có thể còn ấn tượng hơn.

Sức mạnh của đà tăng không chỉ đến từ nỗi sợ mà còn từ những động thái chiến lược của các ngân hàng trung ương. Kể từ năm 2022, họ đã mua hơn 1.000 tấn vàng mỗi năm – gấp đôi mức trung bình giai đoạn 2016-2021 – với các quốc gia như Ba Lan, Thổ Nhĩ Kỳ, Ấn Độ, Azerbaijan và Trung Quốc dẫn đầu. Đây là một phần của chiến lược đa dạng hóa, giảm phụ thuộc vào đồng USD và trái phiếu Mỹ, đặc biệt khi lạm phát dai dẳng và tăng trưởng toàn cầu chững lại. Năm nay, dòng vốn đổ vào các quỹ ETF vàng đã đạt kỷ lục 64 tỷ USD, theo Hội đồng Vàng Thế giới, phản ánh sự tham gia mạnh mẽ của nhà đầu tư cá nhân – những người coi vàng không chỉ là tài sản mà còn là “bảo hiểm” cho tương lai gia đình. Tại Ấn Độ, quốc gia tiêu thụ vàng lớn nhất thế giới, nhu cầu vật chất từ lễ hội và đám cưới truyền thống càng được đẩy cao bởi lo ngại về biến động thương mại toàn cầu, dù bài viết không đi sâu vào con số cụ thể nhưng nhấn mạnh tác động gián tiếp qua chuỗi cung ứng.

Những con số này không chỉ là thống kê khô khan; chúng kể câu chuyện về một thế giới đang thay đổi. David Wilson, nhà phân tích tại BNP Paribas, mô tả tình hình hiện tại như “một động thái thế hệ một lần”, nơi mọi yếu tố rủi ro truyền thống – từ lạm phát đến địa chính trị – đang đồng thời bùng nổ. Ông đặt câu hỏi day dứt: “Nếu bạn là nhà đầu tư, bạn đặt tiền vào đâu? Khi lo lắng về nợ Mỹ và triển vọng kinh tế, ai còn muốn mua trái phiếu kho bạc – nơi trú ẩn an toàn truyền thống?” Dan Smith, giám đốc tại Commodity Market Analytics, thì thẳng thắn hơn: “Đà tăng này thật không thể tin được, cho thấy điều gì đó tồi tệ đang xảy ra và chúng ta nên lo lắng”. Ngay cả Ngân hàng Anh (BoE) cũng cảnh báo về “bong bóng” công nghệ AI, so sánh với đỉnh dotcom năm 2000, có thể dẫn đến điều chỉnh mạnh trên thị trường chứng khoán, đẩy thêm dòng vốn vào vàng.

Dự báo tương lai càng thêm phần kịch tính. Goldman Sachs đã nâng mục tiêu giá vàng lên 4.900 USD/ounce vào cuối năm 2026, trong khi Gregor Gregersen của Silver Bullion tin rằng đà tăng sẽ kéo dài ít nhất 5 năm, dù có thể có những đợt điều chỉnh tạm thời. Tuy nhiên, không phải mọi thứ đều màu hồng. Các nhà phân tích như Heng Koon How của UOB cảnh báo rằng nếu chính phủ Mỹ mở cửa nhanh chóng hoặc căng thẳng địa chính trị dịu bớt, giá vàng có thể đảo chiều – giống như cách nó từng giảm 6% vào tháng 4 năm nay sau khi Trump rút lại ý định sa thải Powell, hay sụt mạnh từ 2.000 USD xuống 1.600 USD vào năm 2022 do Fed tăng lãi suất chống lạm phát hậu Covid. Rủi ro lớn nhất, theo họ, là lạm phát bùng nổ trở lại, buộc Fed phải hành động quyết liệt.

Giữa những con sóng dữ dội này, vàng không chỉ là một kim loại – nó là tấm gương phản chiếu nỗi sợ hãi tập thể của chúng ta về một thế giới dễ vỡ. Từ những ngôi làng Ấn Độ nơi vàng là biểu tượng của sự thịnh vượng, đến các văn phòng Wall Street nơi nó đại diện cho sự khôn ngoan tài chính, kim loại quý này nhắc nhở rằng trong hỗn loạn, giá trị thực sự luôn tìm cách nổi lên. Liệu đà tăng này có phải là lời cảnh tỉnh cho một kỷ nguyên mới, nơi bất ổn trở thành chuẩn mực? Hay chỉ là một chương ngắn ngủi trước bình minh? Chỉ thời gian mới trả lời, nhưng một điều chắc chắn: vàng sẽ tiếp tục lấp lánh, dẫn dắt chúng ta qua bóng tối.