G20 và hành trình thanh toán xuyên biên giới: Bước lùi trước mốc 2027

Giữa dòng chảy hối hả của nền kinh tế toàn cầu, nơi mỗi giao dịch là một nhịp đập kết nối các lục địa, một dòng sông tài chính dường như đang ùn tắc. Đó là thực tế phũ phàng đằng sau Sáng kiến Thanh toán Xuyên biên giới của G20 – một kế hoạch đầy tham vọng ra đời năm 2021, hứa hẹn biến những khoản chuyển tiền quốc tế thành nhanh chóng, rẻ mạt và minh bạch hơn bao giờ hết. Thế nhưng, chỉ còn chưa đầy hai năm nữa là đến mốc 2027, các nhà hoạch định chính sách toàn cầu đã phải thừa nhận: mục tiêu ấy đang trượt khỏi tầm tay, để lại những câu hỏi day dứt về sự chậm chạp của hệ thống tài chính thế kỷ 21.

Sáng kiến này, được khởi xướng tại Hội nghị Thượng đỉnh G20 ở Rome năm 2021, nhằm giải quyết những bất cập dai dẳng trong thanh toán quốc tế: chi phí cao ngất ngưởng, thời gian kéo dài và thiếu minh bạch. Cụ thể, lộ trình đặt ra hai mục tiêu cốt lõi: giảm chi phí trung bình toàn cầu cho một giao dịch bán lẻ xuống không quá 1%, và đảm bảo 75% các khoản thanh toán bán buôn lẫn bán lẻ được ghi nhận trong vòng một giờ. Hội đồng Ổn định Tài chính (FSB) – cơ quan giám sát độc lập – chịu trách nhiệm theo dõi tiến độ, với báo cáo mới nhất công bố ngay trước các cuộc họp G20 vào cuối tháng 10 năm 2025, đã vẽ nên bức tranh u ám: Hầu hết công việc ban đầu đã hoàn tất, nhưng những cải thiện thực sự cho người dùng cuối vẫn còn xa vời.

Lý do chính khiến mốc 2027 trở nên xa vời chính là quy mô khổng lồ của nỗ lực này. Với sự tham gia của hơn 20 quốc gia lớn và hàng loạt tổ chức quốc tế, việc phối hợp đòi hỏi sự đồng thuận vượt qua biên giới văn hóa, pháp lý và công nghệ. Chưa kể, việc nâng cấp hạ tầng cũ kỹ – những hệ thống thanh toán lỗi thời từ thập niên trước – giống như việc thay đổi động cơ cho một con tàu khổng lồ đang chạy giữa đại dương. Martin Moloney, Phó Tổng Thư ký FSB, thẳng thắn chia sẻ với Reuters: “Rõ ràng là các mục tiêu của G20 sẽ không đạt được vào năm 2027”, nhấn mạnh vào số lượng quốc gia liên quan và những thách thức hạ tầng khổng lồ. Ông kêu gọi một “cuộc tranh luận phong phú và tập trung ở cấp G20” để quyết định có nên kéo dài hạn chót hay đặt mốc mới, vì “nếu chúng ta không đạt được các chỉ số hiệu suất chính (KPIs), chúng ta vẫn sẽ có một tình trạng không hài lòng” trong hệ thống thanh toán toàn cầu.

Credit: The Hans India

Dù vậy, không phải mọi thứ đều là bóng tối. Báo cáo của FSB ghi nhận những tiến bộ khiêm tốn kể từ khi các KPIs được tính toán lần đầu năm 2023: Tốc độ xử lý các khoản thanh toán bán buôn quốc tế và chuyển tiền kiều hối (nơi cá nhân gửi tiền về quê hương) đã cải thiện đáng kể. Những bước đi này phản ánh nỗ lực của các ngân hàng trung ương và tổ chức tài chính trong việc thử nghiệm công nghệ mới, từ hệ thống thanh toán thời gian thực đến các tiêu chuẩn dữ liệu chung. Tuy nhiên, các chỉ số toàn cầu chỉ cho thấy sự cải thiện nhẹ nhàng: chi phí vẫn ở mức cao, minh bạch thanh toán tiến triển chậm chạp, và lợi ích chưa lan tỏa đến người dùng cuối – những người lao động nhập cư hay doanh nghiệp nhỏ đang vật lộn với phí chuyển tiền lên đến 6-7% giá trị giao dịch.

Thách thức lớn nhất không chỉ nằm ở hạ tầng mà còn ở bối cảnh thay đổi chóng mặt của tài chính kỹ thuật số. Sự trỗi dậy của tiền điện tử và stablecoin – những “kẻ thách thức” không biên giới – đang làm phức tạp hóa lộ trình G20, khi chúng hứa hẹn tốc độ và chi phí thấp hơn nhưng lại mang theo rủi ro quy định và ổn định. Moloney lưu ý rằng các yếu tố mới nổi này cần được đưa vào cuộc thảo luận, vì chúng có thể định hình lại cách chúng ta nghĩ về thanh toán toàn cầu. Trong khi đó, sự chậm trễ này có tác động sâu sắc: đối với hàng triệu người di cư, chuyển tiền kiều hối trở thành gánh nặng; đối với doanh nghiệp, nó làm chậm chuỗi cung ứng toàn cầu; và rộng hơn, nó làm suy yếu lòng tin vào hệ thống tài chính quốc tế – nơi mà sự chậm chạp có thể biến thành chi phí hàng tỷ đô la mỗi năm.

Nhìn xa hơn, việc bỏ lỡ 2027 không chỉ là thất bại kỹ thuật mà còn là lời nhắc nhở về sự mong manh của hợp tác toàn cầu. G20, với sứ mệnh dẫn dắt kinh tế thế giới, giờ đây đứng trước ngã rẽ: liệu có dũng cảm mở rộng lộ trình, tích hợp công nghệ mới để theo kịp thời đại, hay tiếp tục ì ạch trong những ràng buộc cũ? Moloney kết luận một cách sâu sắc: “Chúng ta cần một cuộc tranh luận tập trung để đảm bảo hệ thống thanh toán toàn cầu không còn là gánh nặng mà trở thành động lực”. Trong dòng chảy không ngừng của tiền tệ, bài học lớn nhất có lẽ là sự kiên nhẫn – nhưng cũng là lời cảnh tỉnh rằng, nếu không hành động quyết liệt, những dòng sông tài chính ấy có thể mãi mãi bị tắc nghẽn, để lại thế giới trong bóng tối của sự chậm trễ.