Ngày 14 tháng 1 năm 2025, Pete Hegseth, ứng cử viên của Tổng thống đắc cử Donald Trump cho vị trí Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ, đã gây tranh cãi khi không thể nêu tên bất kỳ quốc gia nào trong Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) trong phiên điều trần xác nhận trước Thượng viện. Thậm chí, ông còn nhầm lẫn khi đề cập đến Australia, một quốc gia không thuộc ASEAN.
Thượng nghị sĩ Tammy Duckworth, một đảng viên Dân chủ đến từ bang Illinois, đã đặt câu hỏi để kiểm tra kiến thức của Hegseth về ASEAN, nhấn mạnh tầm quan trọng của liên minh chính trị và kinh tế này đối với chiến lược của Mỹ ở khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương.
“Ông có thể nói về tầm quan trọng của ít nhất một quốc gia thuộc ASEAN, hoặc kể tên một thỏa thuận mà chúng ta có với quốc gia đó không? Và ông có biết ASEAN gồm bao nhiêu quốc gia không?” Duckworth hỏi.
Hegseth thừa nhận ông không biết chính xác số lượng quốc gia trong ASEAN và thay vào đó, ông đề cập đến mối quan hệ đồng minh của Mỹ với Hàn Quốc, Nhật Bản và Australia.
Duckworth nhanh chóng phản bác: “Thưa ông Hegseth, không quốc gia nào trong ba quốc gia mà ông nhắc đến thuộc ASEAN cả. Tôi đề nghị ông cần nghiên cứu thêm trước khi chuẩn bị cho các cuộc đàm phán kiểu này”.
ASEAN bao gồm 10 quốc gia thành viên: Brunei, Campuchia, Indonesia, Lào, Malaysia, Myanmar, Philippines, Singapore, Thái Lan và Việt Nam. Đây là một liên minh kinh tế và chính trị quan trọng, đại diện cho nền kinh tế lớn thứ năm thế giới.
Hoa Kỳ đã có mối quan hệ thân thiết với một số thành viên ASEAN như Thái Lan và Philippines, nơi quân đội Mỹ đã mở rộng sự hiện diện dưới thời Tổng thống Joe Biden. Tuy nhiên, nhiều quốc gia Đông Nam Á vẫn duy trì mối quan hệ mật thiết với Trung Quốc, quốc gia đã đầu tư mạnh mẽ vào khu vực thông qua Sáng kiến Vành đai và Con đường.
Trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược Mỹ-Trung, ASEAN đóng vai trò quan trọng trong việc định hình cân bằng quyền lực tại khu vực này. Các quốc gia như Malaysia và Indonesia đã thành công trong việc duy trì quan hệ thương mại mạnh mẽ với cả Mỹ và Trung Quốc, đồng thời giữ vững cân bằng ngoại giao.
Bất chấp những lợi ích chung, sự thống nhất của ASEAN đôi khi bị thử thách bởi các yêu sách chồng lấn giữa một số thành viên với Trung Quốc tại Biển Đông, một tuyến đường vận tải toàn cầu quan trọng.
Đặc biệt, Myanmar vẫn là một điểm nóng khi chính quyền quân sự tại đây đang phải đối mặt với cuộc nội chiến kéo dài kể từ cuộc đảo chính năm 2021. Theo Liên Hợp Quốc, hơn 5.000 dân thường đã thiệt mạng trong các cuộc xung đột, nhưng ASEAN vẫn chưa thể đạt được giải pháp hòa bình đáng kể nào cho vấn đề này.
Dưới thời Tổng thống Trump, một số chuyên gia dự đoán rằng ASEAN có thể bị gây áp lực để chọn phe giữa Mỹ và Trung Quốc, điều mà các quốc gia này luôn cố gắng tránh. Joshua Kurlantzick, một chuyên gia về Đông Nam Á tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại, cảnh báo rằng cách tiếp cận mang tính “ép buộc” của Mỹ có thể không hiệu quả trong khu vực này.
“Trung Quốc hiện là cường quốc kinh tế thống trị khu vực và ngày càng cung cấp hạ tầng thiết yếu cho ASEAN. Một cách tiếp cận mang tính bắt nạt thường không thành công ở Đông Nam Á, và ngay cả dưới thời Biden, các quốc gia ASEAN cũng cảm thấy không hài lòng với sự rút lui tương đối của Mỹ khỏi khu vực”, Kurlantzick viết.
Việc Pete Hegseth không nắm rõ các kiến thức cơ bản về ASEAN không chỉ là một “tai nạn nhỏ” trong một phiên điều trần mà còn dấy lên những lo ngại lớn hơn về sự chuẩn bị của ông cho vai trò lãnh đạo Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ.
Trong bối cảnh cạnh tranh quyền lực gay gắt ở khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, khả năng lãnh đạo Bộ Quốc phòng cần không chỉ về mặt quân sự mà còn phải thấu hiểu sâu sắc về chính trị và kinh tế khu vực. Sự thiếu hiểu biết của Hegseth có thể làm suy yếu vị thế của Mỹ trong khu vực và gây ảnh hưởng đến chiến lược đối phó với Trung Quốc.
Những lời nhắc nhở như của Thượng nghị sĩ Duckworth không chỉ là một sự chỉ trích cá nhân, mà còn là một lời cảnh tỉnh về tầm quan trọng của sự chuẩn bị và hiểu biết đối với những nhà lãnh đạo ở cấp cao nhất.