Bệnh bạch cầu cấp dòng Lympho B (ALL) ở trẻ em

Bệnh bạch cầu cấp dòng lympho (ALL) là loại ung thư phổ biến nhất ở trẻ em, ảnh hưởng đến một số tế bào trong hệ miễn dịch, được gọi là tế bào B và tế bào T. Ở trẻ em, ALL thường ảnh hưởng đến tế bào B. Dù việc biết con bạn mắc bệnh bạch cầu cấp có thể khiến bạn lo lắng, hãy nhớ rằng hơn 90% trẻ em có thể được chữa khỏi bệnh này.

Bệnh ALL dòng B khiến trẻ dễ bị nhiễm trùng hơn do thiếu sự bảo vệ từ các tế bào B. Bệnh bắt đầu từ tủy xương của trẻ – phần trung tâm xốp của xương nơi các tế bào máu mới được tạo ra. Các tế bào bạch cầu bệnh phát triển rất nhanh, làm tủy xương khó tạo đủ tế bào bình thường. Trẻ sẽ được điều trị bằng hóa trị liệu. Một số trẻ có thể cần ghép tế bào gốc. Trong quá trình điều trị, cần giữ trẻ tránh xa những người bị bệnh để tránh lây nhiễm. Sau khi kết thúc điều trị, trẻ có thể khỏi bệnh ALL. Tuy nhiên, trẻ cần theo dõi định kỳ với bác sĩ để đảm bảo bệnh không tái phát.

Ảnh: Internet

Nguyên nhân

Hầu hết các trường hợp, bác sĩ không biết nguyên nhân gây ra ALL dòng B ở trẻ em.
Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh, bao gồm:

• Tiếp xúc với liều cao tia X hoặc các dạng bức xạ khác.
• Điều trị ung thư bằng hóa trị liệu trước đó.
• Trẻ mắc các bệnh di truyền như hội chứng Down có nguy cơ cao hơn mắc ALL.

Triệu chứng

Triệu chứng của ALL bắt đầu khi các tế bào bạch cầu bệnh lấn át các tế bào máu bình thường trong tủy xương. Loại triệu chứng trẻ mắc phải sẽ phụ thuộc vào số lượng tế bào ung thư và tế bào máu khỏe mạnh.

Trẻ bị ALL dòng B có thể:

• Chảy máu hoặc dễ bầm tím hơn bình thường.
• Cảm thấy rất mệt mỏi.
• Dễ bị nhiễm trùng hơn.
• Mất cảm giác thèm ăn.

Các triệu chứng khác bao gồm:

• Đau xương hoặc khớp.
• Đi khập khiễng.
• Sốt.
• Da nhợt nhạt.
• Các đốm đỏ hoặc tím gọi là đốm xuất huyết (petechiae) trên da.
• Sưng hạch bạch huyết ở cổ, dưới cánh tay hoặc bẹn.

Nếu các tế bào ung thư lan đến gan hoặc lá lách, hai cơ quan này có thể to ra, khiến bụng sưng. Ở một số bé trai, tinh hoàn có thể lớn hơn.

Chẩn đoán

Để xác định trẻ có mắc ALL dòng B hay không, bác sĩ có thể hỏi:

• Bạn nhận thấy sự thay đổi ở con từ khi nào?
• Trẻ có triệu chứng gì?
• Trong gia đình có ai mắc ALL không?
• Trẻ có mắc hội chứng Down hay bệnh di truyền nào không?

Bác sĩ sẽ làm xét nghiệm máu để kiểm tra số lượng tế bào máu và tìm các tế bào bạch cầu bất thường.
Trẻ cũng có thể cần xét nghiệm tủy xương, thường lấy từ phần mào chậu sau trên (posterior superior iliac crest).

Trong xét nghiệm này, trẻ nằm trên bàn, được gây tê tại chỗ. Sau đó, bác sĩ dùng kim rất nhỏ để lấy một lượng nhỏ tủy xương lỏng và kiểm tra dưới kính hiển vi. Nếu các tế bào bạch cầu trông như chưa phát triển hoàn chỉnh, có thể là dấu hiệu của ALL dòng B.

Điều trị

Vì ALL phát triển nhanh, trẻ cần được điều trị ngay tại trung tâm chuyên về ung thư trẻ em.

Trẻ sẽ được điều trị qua các giai đoạn:

• Giai đoạn 1 (Induction): Trẻ nhập viện, được dùng thuốc hóa trị để tiêu diệt các tế bào bạch cầu bệnh. Mục tiêu là đưa ung thư vào giai đoạn thuyên giảm – không phải là chữa khỏi, nhưng sẽ giúp tủy xương bắt đầu tạo tế bào máu khỏe mạnh.
• Giai đoạn 2 (Consolidation): Trẻ tiếp tục dùng hóa trị trong 4-6 tháng để tiêu diệt các tế bào ung thư còn lại.

Ảnh: Internet

Duy trì (Maintenance): Trẻ sẽ dùng hóa trị liều thấp trong 2-3 năm để ngăn ung thư tái phát.

Ghép tế bào gốc: Nếu điều trị không hiệu quả hoặc bệnh tái phát, trẻ có thể cần ghép tế bào gốc từ người hiến tặng.

Liệu pháp tế bào CAR T:
Dùng tế bào T của chính cơ thể để tìm và tiêu diệt tế bào ung thư, đặc biệt dành cho những ca không đáp ứng với phương pháp khác.

Chăm sóc trẻ

• Giữ trẻ tránh xa người bị bệnh.
• Người thân nên tiêm phòng cúm, viêm phổi và rửa tay thường xuyên.
• Đảm bảo trẻ nhận được hỗ trợ tâm lý từ bạn bè, gia đình, nhân viên xã hội hoặc nhà trị liệu.

Nhờ những tiến bộ trong điều trị, ngày nay hầu hết trẻ mắc ALL có thể khỏi bệnh. Sau điều trị, trẻ cần tái khám định kỳ để đảm bảo ung thư không tái phát và theo dõi các tác dụng phụ lâu dài của điều trị.