Kenya đối mặt làn sóng biểu tình mới sau một năm kể từ sự kiện xông vào Quốc hội

Một năm sau khi người biểu tình Kenya tràn vào tòa nhà Quốc hội trong làn sóng phản đối chi tiêu công, quốc gia Đông Phi này một lần nữa rơi vào tình trạng căng thẳng chính trị khi hàng chục nghìn người dân dự kiến sẽ xuống đường trong tuần này để phản đối kế hoạch tăng thuế của chính phủ Tổng thống William Ruto.

Ảnh: Reuters 

Theo Reuters, nhiều tổ chức xã hội dân sự và nhóm sinh viên đã kêu gọi tổ chức biểu tình quy mô lớn vào ngày 25/6, trùng đúng dịp kỷ niệm tròn một năm sự kiện người biểu tình phá cổng và xông vào trụ sở Quốc hội Kenya tại thủ đô Nairobi – sự kiện được xem là nghiêm trọng nhất tại nước này trong thập kỷ qua. Các cuộc biểu tình lần này nhằm phản đối Dự luật Tài chính 2025 của chính phủ, vốn đề xuất hàng loạt loại thuế và phụ phí mới bị cho là sẽ gây thiệt hại lớn cho người lao động và tầng lớp trung lưu.

Theo đó, dự luật mới bao gồm việc đánh thuế bổ sung đối với các mặt hàng cơ bản như bánh mì, sữa, dầu ăn và áp dụng thuế môi trường đối với hàng hóa nhập khẩu bằng nhựa, cũng như thuế đối với các giao dịch kỹ thuật số. Giới phân tích nhận định điều này có thể khiến chi phí sinh hoạt tại Kenya tăng vọt trong bối cảnh tỷ lệ thất nghiệp và lạm phát vẫn ở mức cao.

Tổng thống William Ruto – người từng giành chiến thắng trong cuộc bầu cử năm 2022 với lời hứa “ủng hộ người nghèo” – hiện đang đối mặt với sự chỉ trích gay gắt vì chính sách tài khóa nghiêng về thắt lưng buộc bụng. Nhiều người dân cáo buộc ông đã “phản bội lời hứa” khi đánh thuế vào chính những mặt hàng thiết yếu mà người nghèo phụ thuộc.

Đáp lại làn sóng phản đối, chính phủ Kenya cho biết khoản thu từ Dự luật Tài chính sẽ được dùng để trả nợ công và đầu tư cho cơ sở hạ tầng. Tuy nhiên, các tổ chức xã hội cho rằng thiếu minh bạch trong chi tiêu công và các cáo buộc tham nhũng khiến người dân không còn tin tưởng vào lời hứa cải cách.

Theo các nhân chứng, lực lượng an ninh đã được triển khai tại nhiều khu vực trọng yếu ở thủ đô từ sáng sớm 24/6, trong khi chính quyền cảnh báo sẽ “xử lý nghiêm” mọi hành vi phá hoại hoặc gây rối. Trước đó, các cuộc biểu tình hồi năm 2023 đã khiến ít nhất 13 người thiệt mạng, hàng trăm người bị thương và nhiều tài sản công cộng bị phá hoại.

Tổ chức Ân xá Quốc tế (Amnesty International) cùng nhiều tổ chức nhân quyền đã kêu gọi chính phủ Kenya kiềm chế sử dụng vũ lực quá mức và tôn trọng quyền biểu tình hòa bình của người dân. Trong khi đó, nhiều nhà quan sát cho rằng các cuộc biểu tình sắp tới không chỉ phản ánh sự bất mãn với chính sách thuế, mà còn là dấu hiệu của một cuộc khủng hoảng lòng tin sâu rộng trong xã hội Kenya.

Tình hình hiện tại khiến quốc tế lo ngại về nguy cơ bất ổn kéo dài tại một trong những nền kinh tế lớn nhất Đông Phi, trong bối cảnh cả khu vực đang đối mặt với những thách thức nghiêm trọng về nợ công, tăng trưởng chậm và áp lực xã hội gia tăng.