Trump ra lệnh rút Mỹ khỏi WHO: Tác động đến y tế công cộng như thế nào?

Ảnh: World Health Organization

Vào ngày đầu tiên nhậm chức, Tổng thống Donald Trump đã ký một loạt sắc lệnh hành pháp, trong đó có một số sắc lệnh đảo ngược các chính sách từ thời chính quyền Biden. Một trong những quyết định đáng lo ngại nhất liên quan đến y tế là việc chính quyền Trump tuyên bố rút Hoa Kỳ khỏi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Các chuyên gia và nhà lãnh đạo chính trị đã bày tỏ lo ngại rằng việc Mỹ rút lui có thể làm gián đoạn các khoản tài trợ dành cho các sáng kiến y tế công cộng quan trọng trên toàn cầu.

Tổng thống Donald Trump đã bắt đầu ngày đầu tiên của nhiệm kỳ thứ hai vào ngày 20 tháng 1 bằng một loạt sắc lệnh hành pháp nhằm thực hiện các lời hứa trong chiến dịch tranh cử.

Chương trình nghị sự này đã đảo ngược nhiều chính sách thời Biden, bao gồm việc rút Hoa Kỳ khỏi Hiệp định Paris và làm tổn hại đến những nỗ lực giảm phát thải cần thiết để chống biến đổi khí hậu. Ngoài ra, Trump cũng đã ân xá khoảng 1.500 người bị cáo buộc hoặc kết án liên quan đến cuộc bạo loạn tại Điện Capitol vào ngày 6 tháng 1 năm 2021 và triển khai quân đội đến biên giới Mỹ – Mexico.

Tuy nhiên, quyết định của chính quyền mới về việc rút Hoa Kỳ khỏi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) có thể gây ra những tác động lâu dài đáng kể, đe dọa đến sức khỏe cộng đồng không chỉ ở Mỹ mà trên toàn cầu. Nhà Trắng viện dẫn phản ứng của WHO đối với đại dịch COVID-19 là một trong những lý do cho quyết định rút lui.

“Đây là một quyết định lớn”, Trump nói trước khi ký sắc lệnh hành pháp bằng chiếc bút Sharpie nổi tiếng của mình. Tuy nhiên, giống như mọi sắc lệnh hành pháp khác, việc rút khỏi WHO sẽ cần sự chấp thuận của Quốc hội trước khi có hiệu lực.

Hoa Kỳ đóng góp hơn 100 triệu đô la mỗi năm cho WHO, khiến nước này trở thành nhà tài trợ lớn nhất của tổ chức này. Những khoản tài trợ này giúp hỗ trợ các nỗ lực sẵn sàng ứng phó với các vấn đề y tế công cộng và các sáng kiến toàn cầu về tiêm chủng cho trẻ em, điều trị và phòng ngừa lao, HIV.

Việc cắt giảm tài trợ cho những sáng kiến y tế công cộng này có thể đe dọa những tiến bộ đã đạt được trong lĩnh vực y tế toàn cầu, đặc biệt là ở các quốc gia đang phát triển vốn phụ thuộc nhiều vào nguồn tài trợ.

“Quyết định rút khỏi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) của chính quyền mới là một điều rất đáng tiếc”, tiến sĩ Monica Gandhi, giáo sư y khoa tại Đại học California, San Francisco, cho biết.

“WHO đang bị đổ lỗi ở Mỹ vì cách ứng phó với COVID-19, nhưng chính trị nội bộ Mỹ không phải lỗi của WHO. WHO đóng vai trò quan trọng trong việc ứng phó với các đợt bùng phát trên toàn thế giới, thúc đẩy công bằng toàn cầu, phê duyệt vaccine, xây dựng các hướng dẫn điều trị, v.v. Tôi hy vọng Hoa Kỳ sẽ nhận ra tầm quan trọng của tổ chức này với tư cách là cơ quan y tế của Liên Hợp Quốc và xem xét lại”, Gandhi nói với Healthline.

Mỹ rút khỏi WHO vì cách ứng phó với COVID-19

Trong nhiệm kỳ đầu tiên, Trump đã bắt đầu tiến trình rút khỏi WHO sau khi cáo buộc tổ chức này ứng phó kém với đại dịch COVID-19. Cựu Tổng thống Joe Biden đã đảo ngược quyết định này ngay trong ngày đầu nhậm chức vào tháng 1 năm 2021.

Tuy nhiên, nhiệm kỳ thứ hai của Trump đánh dấu sự quay trở lại quan điểm từ năm 2020. Sắc lệnh hành pháp ký vào ngày 20 tháng 1 viện dẫn việc WHO “xử lý sai đại dịch COVID-19 xuất phát từ Vũ Hán, Trung Quốc, và các cuộc khủng hoảng y tế toàn cầu khác”.

Gandhi lưu ý rằng phản ứng đối với COVID-19 rất khác nhau giữa các quốc gia và mang tính chính trị đặc biệt ở Mỹ.

“WHO không ủng hộ các biện pháp gây tranh cãi như phong tỏa và đóng cửa trường học kéo dài; thay vào đó, các hướng dẫn của họ để các quốc gia tự quyết định hành động phù hợp”, Gandhi cho biết.

Tiến sĩ William Schaffner, giáo sư y tế dự phòng và bệnh truyền nhiễm tại Trung tâm Y khoa Đại học Vanderbilt ở Nashville, nói với Healthline rằng dù có bất kỳ chỉ trích nào đối với phản ứng của WHO đối với COVID-19, thì vẫn “tốt hơn nếu tham gia tổ chức và giúp cải thiện nó, thay vì đứng ngoài và chỉ trích”.

“Tổ chức Y tế Thế giới vô cùng quan trọng trong việc tổ chức phản ứng y tế toàn cầu đối với một loạt bệnh, đặc biệt là các bệnh truyền nhiễm”, Schaffner nói.

Mỹ tài trợ cho các sáng kiến y tế chính của WHO

Sắc lệnh hành pháp nêu rõ WHO đã thất bại trong việc “thực hiện các cải cách khẩn cấp cần thiết” và chỉ ra sự “không thể hiện sự độc lập trước ảnh hưởng chính trị không phù hợp của các quốc gia thành viên WHO” là lý do khác khiến Mỹ rút lui.

Sắc lệnh cũng chỉ ra rằng Trung Quốc đóng góp ít hơn nhiều so với Mỹ mặc dù có dân số lớn hơn. “WHO tiếp tục yêu cầu các khoản thanh toán quá mức từ Hoa Kỳ, vượt xa tỷ lệ đóng góp của các quốc gia khác”, sắc lệnh nêu rõ.

Tuy nhiên, Hoa Kỳ là nhà tài trợ lớn của WHO. Việc cắt giảm tài trợ có thể gây hậu quả nghiêm trọng đối với các chương trình y tế công cộng tại các quốc gia đang phát triển.

Bảo vệ sức khỏe toàn cầu nhờ tài trợ cho WHO

Schaffner giải thích rằng tài trợ cho WHO là cần thiết để hỗ trợ thế giới đang phát triển và cũng để bảo vệ sức khỏe của người dân Mỹ.

Trong bối cảnh đại dịch, WHO tổ chức phản ứng y tế công cộng toàn cầu, và Hoa Kỳ, khi tham gia, đóng góp vào việc xây dựng những phản ứng đó. Năng lực của Mỹ trong việc làm điều này sẽ bị hạn chế vì vai trò mạnh mẽ của WHO trong hợp tác quốc tế.

Schaffner nhấn mạnh: “Virus không cần hộ chiếu để lây lan khắp thế giới. Năng lực thu thập thông tin và áp dụng thông tin đó để bảo vệ dân số của chính chúng ta một phần phụ thuộc vào mối quan hệ với các quốc gia khác, và điều này hoạt động tốt nhất thông qua WHO”.

Trong những năm gần đây, đã có hai đại dịch khiến chúng ta quan tâm – COVID và bệnh đậu mùa khỉ (Mpox) – và cả hai đều được phối hợp ứng phó nhờ WHO.

Vào ngày đầu tiên nhậm chức, Tổng thống Trump đã ký một loạt sắc lệnh hành pháp, đảo ngược nhiều chính sách từ thời chính quyền Biden. Trong đó, ông tuyên bố Mỹ sẽ rút khỏi WHO, cắt giảm tài trợ cho các sáng kiến y tế toàn cầu quan trọng.

Các chuyên gia đã bày tỏ lo ngại về sắc lệnh hành pháp này, vốn cần được Quốc hội phê duyệt trước khi có hiệu lực.