Vấn đề tiêu hóa có thể gây lo âu không?

Trong những năm gần đây, các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng cơ thể chúng ta không phải là một hệ thống đơn lẻ, mà tất cả các bộ phận, từ não bộ đến ruột, đều có thể tương tác với nhau. Một trong những mối liên hệ đặc biệt đáng chú ý chính là mối quan hệ giữa ruột và não, được gọi là trục ruột-não (gut-brain axis). Mối quan hệ này không chỉ ảnh hưởng đến sự cân bằng sức khỏe tổng thể mà còn có thể giải thích tại sao các vấn đề tiêu hóa có thể gây ra lo âu và các triệu chứng lo âu.

Ảnh: Internet

Trục ruột-não: Sự giao tiếp hai chiều

Trục ruột-não là một mối liên hệ đặc biệt giữa hệ thần kinh ruột (enteric nervous system – ENS) và hệ thần kinh trung ương, bao gồm não và tủy sống. Hệ thần kinh ruột bao gồm một mạng lưới các tế bào thần kinh nằm dọc theo thành ruột, và có khả năng giao tiếp với hệ thần kinh trung ương. Mối liên hệ này không chỉ giúp ruột của bạn có thể ảnh hưởng đến các yếu tố như tâm trạng, nhận thức và sức khỏe tâm thần, mà còn giúp não bộ tác động lại đến các hoạt động và chức năng của ruột.

Với mối quan hệ phức tạp này, sự mất cân bằng trong một phần của hệ thống có thể dẫn đến những vấn đề sức khỏe khác. Ví dụ, một hệ vi sinh vật ruột không khỏe mạnh có thể gây ra những thay đổi trong não bộ, dẫn đến cảm giác lo âu, căng thẳng, hoặc trầm cảm.

Ảnh: Internet

Cơ chế làm tăng lo âu từ các vấn đề tiêu hóa

Một số cơ chế và mất cân bằng trong hệ tiêu hóa có thể góp phần gây ra lo âu hoặc làm tình trạng lo âu trở nên nghiêm trọng hơn. Dưới đây là một số yếu tố quan trọng:

1. Mất cân bằng hệ vi sinh vật ruột (dysbiosis)

Ruột của chúng ta chứa hàng triệu vi khuẩn có lợi, đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ tiêu hóa và duy trì sức khỏe. Khi các vi khuẩn này bị mất cân bằng (rối loạn vi sinh vật ruột), như khi vi khuẩn có lợi bị giảm và vi khuẩn có hại phát triển mạnh, sự mất cân bằng này có thể dẫn đến lo âu và trầm cảm. Những thay đổi này có thể xảy ra do chế độ ăn uống thiếu chất xơ, dùng kháng sinh kéo dài, căng thẳng hoặc các bệnh lý mãn tính.

2. Viêm nhiễm

Sự viêm nhiễm trong ruột, ví dụ như trong các bệnh lý như hội chứng ruột kích thích (IBS), có thể tác động đến não bộ và làm trầm trọng thêm các triệu chứng lo âu. Viêm nhiễm trong ruột có thể làm thay đổi cách thức mà các tế bào thần kinh ruột gửi tín hiệu đến não, gây ra những cảm giác lo âu và căng thẳng.

3. Sản xuất chất dẫn truyền thần kinh

Ruột của bạn là nơi sản xuất khoảng 95% serotonin, một chất dẫn truyền thần kinh có vai trò quan trọng trong việc điều hòa tâm trạng. Khi hệ vi sinh vật trong ruột bị rối loạn, khả năng sản xuất serotonin có thể bị giảm sút, dẫn đến những triệu chứng lo âu. Việc thiếu hụt serotonin có thể làm tăng nguy cơ bị trầm cảm hoặc lo âu.

Ảnh: Internet

Những thực phẩm có thể giúp giảm lo âu

Vì có sự liên kết mạnh mẽ giữa sức khỏe ruột và sức khỏe tâm thần, việc thay đổi chế độ ăn uống và thói quen sinh hoạt có thể giúp cải thiện các triệu chứng lo âu. Dưới đây là một số lời khuyên về chế độ ăn uống và lối sống có thể giúp bạn quản lý lo âu thông qua việc cải thiện sức khỏe ruột:

1. Chế độ ăn giàu chất xơ

Chất xơ là một yếu tố quan trọng giúp duy trì sự khỏe mạnh của hệ vi sinh vật ruột. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng chế độ ăn giàu chất xơ có thể giúp giảm các triệu chứng của hội chứng ruột kích thích (IBS) và lo âu. Những thực phẩm như bông cải xanh, yến mạch, quả mọng và chuối là những lựa chọn tuyệt vời.

2. Bổ sung omega-3

Omega-3 là loại axit béo có lợi cho não và có thể giúp giảm triệu chứng lo âu. Các nghiên cứu cho thấy chế độ ăn giàu omega-3 có thể giúp cải thiện tâm trạng và giảm lo âu. Bạn có thể bổ sung omega-3 thông qua các thực phẩm như cá hồi, cá ngừ, quả bơ và dầu thực vật.

3. Thực phẩm giàu probiotics

Probiotics là vi khuẩn có lợi giúp duy trì sự cân bằng trong hệ vi sinh vật ruột. Các thực phẩm như sữa chua, kim chi, dưa cải muối và các loại thực phẩm lên men khác rất giàu probiotics. Ngoài ra, bạn cũng có thể bổ sung probiotics dưới dạng viên uống, nhưng trước khi sử dụng bất kỳ loại bổ sung nào, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ, đặc biệt nếu bạn đang dùng các loại thuốc khác.

4. Quản lý căng thẳng

Căng thẳng kéo dài có thể gây mất cân bằng hệ vi sinh vật trong ruột và dẫn đến lo âu. Vì vậy, việc thực hiện các bài tập giảm căng thẳng như viết nhật ký, thiền, tập thể dục, hoặc đọc sách có thể giúp giảm lo âu và cải thiện sức khỏe ruột.

Lời khuyên

Mối quan hệ giữa sức khỏe ruột và sức khỏe tâm thần ngày càng được nghiên cứu nhiều hơn, và có thể giải thích tại sao các vấn đề tiêu hóa lại có thể góp phần vào lo âu. Điều quan trọng là bạn có thể điều chỉnh chế độ ăn uống và thói quen sống để cải thiện sức khỏe ruột, từ đó hỗ trợ giảm lo âu.

Nếu các triệu chứng lo âu và vấn đề tiêu hóa vẫn tiếp diễn hoặc không có dấu hiệu thuyên giảm, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để được tư vấn và xây dựng một kế hoạch điều trị cá nhân hóa.