Hướng dẫn chuyển từ SSRI sang SNRI

Ảnh: Pexels

Việc chuyển đổi từ thuốc ức chế tái hấp thu serotonin chọn lọc (SSRI) sang thuốc ức chế tái hấp thu serotonin-norepinephrine (SNRI) thường được thực hiện bằng cách giảm liều SSRI dần dần dưới sự hướng dẫn của bác sĩ và bắt đầu sử dụng SNRI với liều thấp.

Chuyển từ SSRI sang SNRI là một bước phổ biến cho những người mà chứng trầm cảm không được kiểm soát hoàn toàn bằng thuốc hiện tại. Mặc dù cả hai loại thuốc này đều giúp điều chỉnh tâm trạng, nhưng chúng hoạt động theo những cách khác nhau, và quá trình chuyển đổi có thể mang lại một số thách thức. Hiểu rõ sự khác biệt, tác dụng phụ tiềm ẩn và lý do chuyển đổi có thể giúp bạn thực hiện chuyển đổi một cách suôn sẻ và đạt được kết quả điều trị tốt hơn.

Tại sao nên cân nhắc chuyển đổi?

Nghiên cứu cho thấy khoảng 2/3 số người bị trầm cảm không đáp ứng với loại thuốc chống trầm cảm đầu tiên của họ. Nếu SSRI không mang lại hiệu quả sau 3-4 tuần điều trị ở liều tối ưu, SNRI có thể là lựa chọn tốt hơn:

• SSRI hoạt động bằng cách tăng nồng độ serotonin trong não, giúp cải thiện tâm trạng và giảm lo âu.
• SNRI, ngoài việc tăng serotonin, còn tăng norepinephrine – một chất có vai trò quan trọng trong điều chỉnh năng lượng, sự tỉnh táo và phản ứng của cơ thể với căng thẳng.

Hiệu ứng kết hợp này có thể mang lại lợi ích bổ sung, chẳng hạn như tăng mức năng lượng và giảm đau mãn tính.
Nghiên cứu cũng cho thấy SNRI có thể mang lại tác dụng chống trầm cảm nhanh hơn, có thể do tác động của chúng lên dopamine.

Các lý do chính để chuyển từ SSRI sang SNRI bao gồm:

1. Giảm triệu chứng chưa hoàn thiện:
   Nếu SSRI không giảm được triệu chứng trầm cảm hoặc lo âu sau một thời gian dùng thử đầy đủ, SNRI có thể giúp bằng cách tác động đến cả serotonin và norepinephrine để mang lại hiệu quả cân bằng hơn.
2. Triệu chứng hoặc tình trạng kèm theo:
   Nếu bạn cũng gặp phải các triệu chứng như đau mãn tính, mệt mỏi hoặc thiếu năng lượng, SNRI có thể hiệu quả hơn vì nó giải quyết cả tâm trạng lẫn các triệu chứng này.
3. Tác dụng phụ:
   Nếu SSRI gây ra các tác dụng phụ như rối loạn chức năng tình dục hoặc tăng cân khó chịu, SNRI có thể mang lại lợi ích tương tự nhưng ít vấn đề hơn.

Chiến lược chuyển đổi

Việc chuyển đổi giữa các loại thuốc chống trầm cảm cần được lên kế hoạch và giám sát cẩn thận để giảm nguy cơ xuất hiện triệu chứng cai thuốc hoặc tương tác thuốc.

Các phương pháp chính bao gồm:

1. Phương pháp bảo thủ:
   • Giảm liều từ từ SSRI đầu tiên, sau đó là một giai đoạn ngưng thuốc hoàn toàn (washout period), thường kéo dài khoảng năm chu kỳ bán rã hoặc lâu hơn đối với các thuốc như fluoxetine.
   • Đây là cách an toàn nhất nhưng mất nhiều thời gian hơn và yêu cầu ngưng thuốc trong một thời gian.
2. Phương pháp vừa phải:
   • Rút ngắn thời gian ngưng thuốc xuống còn khoảng 2 ngày, cung cấp sự cân bằng giữa an toàn và tiện lợi, phù hợp với thực hành chung.
3. Chuyển đổi trực tiếp:
   • Dừng SSRI và bắt đầu SNRI vào ngày hôm sau với liều điều trị thông thường.
   • Phương pháp này nhanh hơn nhưng tăng nguy cơ triệu chứng cai thuốc và tương tác thuốc, chỉ được sử dụng dưới sự giám sát chặt chẽ.
4. Phương pháp giảm dần (cross-tapering):
   • Giảm liều SSRI từ từ trong khi bắt đầu SNRI với liều thấp.
   • Liều SNRI được tăng dần khi SSRI được giảm dần. Phương pháp này giúp giảm triệu chứng cai thuốc nhưng cần theo dõi cẩn thận.

Ảnh: Pexels

Rủi ro và tác dụng phụ tiềm ẩn

Khi chuyển từ SSRI sang SNRI, điều quan trọng là hiểu các rủi ro để đảm bảo quá trình chuyển đổi diễn ra suôn sẻ và tránh các biến chứng.

1. Cai thuốc SSRI:
   • Việc giảm dần SSRI có thể gây ra các triệu chứng cai như chóng mặt, buồn nôn, cáu kỉnh và triệu chứng giống cúm, đặc biệt nếu không giảm liều từ từ.
2. Khởi phát SNRI:
   • Bắt đầu SNRI quá nhanh cũng có thể gây ra các tác dụng phụ như buồn nôn, chóng mặt và đau đầu.
3. Hội chứng serotonin:
   • Cả SSRI và SNRI đều tăng nồng độ serotonin. Nếu có sự chồng chéo trong quá trình chuyển đổi, có thể dẫn đến hội chứng serotonin, một tình trạng hiếm nhưng nghiêm trọng.
4. Thay đổi tâm trạng:
   • Một số người có thể trải qua thay đổi tâm trạng, lo âu tăng hoặc trầm cảm nặng hơn trong khi cơ thể điều chỉnh thuốc mới.
5. Tăng huyết áp:
   • SNRIs, đặc biệt là venlafaxine, có thể làm tăng huyết áp, đặc biệt ở liều cao.
6. Tương tác thuốc:
   • Tương tác giữa SSRI và SNRI có thể ảnh hưởng đến hiệu quả hoặc tăng tác dụng phụ, đặc biệt khi kết hợp với các thuốc ảnh hưởng đến serotonin hoặc huyết áp.

Việc chuyển từ SSRI sang SNRI có thể mang lại lợi ích nếu thuốc hiện tại của bạn không đạt được kết quả mong muốn hoặc nếu bạn gặp phải các triệu chứng như đau mãn tính hoặc thiếu năng lượng. SNRIs có thể hiệu quả hơn đối với những người bị trầm cảm kèm đau, vì chúng giải quyết cả serotonin và norepinephrine.

Hiểu rõ lý do, lợi ích tiềm năng, cùng với các tương tác thuốc có thể xảy ra, sẽ giúp bạn đưa ra quyết định sáng suốt với bác sĩ để đạt được kết quả điều trị tốt hơn.