Liên hợp quốc kêu gọi hành động khẩn cấp chống biến đổi khí hậu

Khi Trái Đất đang kêu cứu qua những đợt nắng nóng kỷ lục và bão lũ tàn khốc, Liên Hợp Quốc (UN) đã lên tiếng mạnh mẽ, thúc đẩy các quốc gia nhanh chóng nộp kế hoạch khí hậu mới để cứu vãn tương lai chung. Trong bối cảnh COP30 sắp diễn ra tại Brazil vào tháng 11 năm nay, lời kêu gọi này không chỉ là lời nhắc nhở mà còn là lời cảnh tỉnh về trách nhiệm toàn cầu trước cuộc khủng hoảng khí hậu đang leo thang.

Theo các báo cáo từ Reuters và France24, UN đã gửi thư tới gần 200 quốc gia tham gia Thỏa thuận Paris 2015, yêu cầu họ cập nhật các Kế hoạch Đóng góp Quốc gia (Nationally Determined Contributions – NDCs) trong tháng 9 này. Những kế hoạch này phải nêu rõ cách thức cắt giảm phát thải khí nhà kính đến năm 2035, đồng thời cung cấp lộ trình chi tiết để thực hiện. Tuy nhiên, hầu hết các quốc gia vẫn chưa đáp ứng, dù hạn chót ban đầu là tháng 2 năm nay. Các “ông lớn” như Trung Quốc – quốc gia phát thải lớn nhất hiện nay, Ấn Độ, và Liên minh châu Âu (EU) vẫn đang trì hoãn. Trung Quốc chỉ cam kết nâng cấp mục tiêu vào mùa thu, trong khi EU gặp khó khăn nội bộ, với các nước như Pháp và Ba Lan kêu gọi hoãn phê duyệt mục tiêu 2040 – yếu tố ảnh hưởng đến kế hoạch 2035.

Simon Stiell, Trưởng ban Khí hậu UN, nhấn mạnh trong thư rằng NDCs không chỉ là “lời nói trên giấy” mà còn là “nền tảng của cuộc chiến nhân loại chống lại khủng hoảng khí hậu toàn cầu”. Ông mô tả chúng như “một trong những động lực mạnh mẽ nhất thế kỷ này cho tăng trưởng kinh tế và nâng cao mức sống”. UN khuyến khích các lãnh đạo thế giới công bố kế hoạch mới tại sự kiện khí hậu đặc biệt ngày 24 tháng 9, trùng với Đại hội đồng UN tại New York. Đến nay, khoảng 190 quốc gia bày tỏ ý định nộp kế hoạch trong năm, nhưng chỉ khoảng 30 nước đã hoàn thành, bao gồm Brazil, Vương quốc Anh, Nhật Bản và Canada. Mỹ cũng đã nộp, song chủ yếu mang tính tượng trưng do chính quyền Trump từng rút khỏi Thỏa thuận Paris.

Credit: FBC News

Việc chậm trễ này phản ánh sự suy giảm động lực hành động khí hậu toàn cầu, giữa lúc thế giới bị phân tâm bởi các cuộc xung đột an ninh và căng thẳng thương mại quốc tế. UN dự định đánh giá các NDCs trước COP30 để xác định liệu nỗ lực chung có đủ giữ ấm lên ở mức an toàn hay không. Hiện tại, thế giới đang hướng tới mức ấm lên gần 3 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp, thay vì giới hạn “dưới 2 độ C” như Thỏa thuận Paris đề ra. Phát thải toàn cầu vẫn tăng, trong khi cần giảm gần một nửa vào cuối thập kỷ để đạt mục tiêu an toàn. Năm ngoái là năm nóng nhất lịch sử, và 10 năm nóng nhất đều rơi vào thập kỷ qua, với biến đổi khí hậu làm trầm trọng thêm các hiện tượng thời tiết cực đoan – từ lũ lụt, cháy rừng đến sóng nhiệt.

Áp lực từ UN càng lớn hơn khi Mỹ – nền kinh tế lớn nhất và quốc gia phát thải lịch sử lớn nhất – đang có dấu hiệu rút lui khỏi nỗ lực chung. Điều này đặt ra thử thách cho cam kết khí hậu toàn cầu, đặc biệt khi các thảm họa thời tiết đang tàn phá khắp châu lục. Các chuyên gia cảnh báo rằng, nếu không hành động ngay, hậu quả sẽ không thể đảo ngược, ảnh hưởng đến hàng tỷ người qua mất mát sinh kế, an ninh lương thực và sức khỏe cộng đồng.

Lời kêu gọi của UN không chỉ là lời nhắc nhở hành chính mà còn là lời cảnh tỉnh đạo đức: Chúng ta đang ở ngã ba đường, nơi lựa chọn hôm nay quyết định số phận mai sau. Bằng cách nộp và thực thi NDCs mạnh mẽ, các quốc gia không chỉ chống lại biến đổi khí hậu mà còn mở ra cơ hội cho tăng trưởng xanh, việc làm mới và một hành tinh bền vững. Giờ là lúc hành động – trước khi quá muộn, để thế hệ tương lai không phải gánh chịu di sản của sự thờ ơ hôm nay.